Ο φίλος μου Πάνος Σαββόπουλος είναι άκρως δημιουργικό άτομο, σχεδόν εμμονικό με ό,τι καλλιτεχνικώς καταπιάνεται, σφόδρα περίεργο και η διαφωνία μαζί του σου ανοίγει πάντα αξιόλογους πνευματικούς δρόμους. Άρα, πολύ μου ταιριάζει, διότι ως γνωστόν «όμοιος ομοίω αεί πελάζει»! Χρόνια τώρα, όποτε το επιτρέπει το βεβαρημένο πρόγραμμα αμφοτέρων, κάνουμε ενδιαφέρουσες συζητήσεις ιδιαίτερα για την μεγάλη μας αγάπη, το ρεμπέτικο τραγούδι, όπου και οι αποκλίσεις μας είναι άκρως θεμελιακές άρα παραγωγικές. Δεν αναφέρομαι στον συνθέτη Πάνο Σαββόπουλο δεδομένου ότι έχουμε παρουσιάσει τις πρόσφατες δισκογραφικές του εργασίες, «Τα ετερόκλητα» και «Οι ρωγμές της σαγήνης», όπως επίσης έχουμε δημοσιεύσει με αφορμή αυτές και ευρύτερη συνέντευξη για το «τί καπνό φουμάρει»!
του Ηλία Βολιότη Καπετανάκη
Εδώ μας απασχολεί το δεύτερο βιβλίο του πολυγραφότατου Πάνου Σαββόπουλου «Οι ρίζες των ρεμπέτικων», εκδόθηκε από την Οδό Πανός του Γιώργου Χρονά. Να υπενθυμίσω ότι οι θεμελιώδεις διαφωνίες μου με το πρώτο βιβλίο του φίλου μου Πάνου «Περί της λέξεως ρεμπέτικο» (Οδός Πανός) για το αν δηλαδή και πώς ένας ευφυής διαφημιστής στην Κωνσταντινούπολη ή στην Σμύρνη υποτίθεται ότι επινόησε για την προβολή του ομώνυμου προϊόντος την λέξη «ρεμπέτικο» και πόθεν αυτή τελικά από τα βάθη της ιστορίας προέρχεται, διατυπώνονται στο οικείο κεφάλαιο του έργου μου «Αδέσποτες μελωδίες. Αείζωοι λαϊκοί καημοί» (εκδόσεις Μετρονόμος).
Έρχομαι εν συντομία στο νέο του έργο, που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για τον λόγο ότι ο Πάνος Σαββόπουλος δεν παίζει με την έρευνα, έχει σχεδόν ερωτική σχέση μαζί της. Δεν αρκείται σε κάποια επιφανειακά και πιασάρικα δεδομένα, με ή χωρίς εισαγωγικά η λέξη. Ο φίλος μου Πάνος, παρότι τα βιβλία του περιέχουν μονογραφίες μικρής έκτασης, art89bκυριολεκτικά σε βομβαρδίζει με στοιχεία στην προσπάθει επαρκώς ν’ αποδείξει, να σε πείσει για την άποψή του, είτε συμφωνείς, είτε διαφωνείς τελικά μαζί του. Είναι κάθε άρθρο αξιόλογη συλλογή ντοκουμέντων. Αφηγήσεις, αποσπάσματα από κείμενα της εποχής αναφοράς, ετικέτες δίσκων γραμμοφώνου, φυλλάδια κι άλλα «χαρτιά» εξαιρετικά χρήσιμα για όποιον θέλει ν’ ασχοληθεί κομμάτι παραπάνω με το ρεμπέτικο τραγούδι. ΣΥΝ ένα εξαίρετο ψηφιακό δισκάκι, που περιέχεται στο βιβλίο «Οι ρίζες των ρεμπέτικων» 41 «παραδοσιακά» ρεμπέτικα 1 blues και τους στίχους 160 τραγουδιών του είδους. Και σε αυτόν τον τομέα αξίζει να σημειωθεί η προσφορά του Πάνου. Έχει μαζέψει και αναρτήσει στο διαδίκτυο δεκάδες εμβληματικά ρεμπέτικα σε ομολογουμένως καθαρές και επεξεργασμένες με σεβασμό εκδοχές, που διευκολύνουν τον απαιτητικό και καλοπροαίρετο ακροατή πρωτίστως στην απόλαυση.
Ας μην πιάσουμε την ουσία του έργου του Πάνου Σαββόπουλου, ειδικά στον τομέα, που αφορά τις «ρίζες των ρεμπέτικων» ή τα «παραδοσιακά» ρεμπέτικα τραγούδια 1906-1931, όπως υποτιτλίζει το έργο του. Δεν μου αρέσει να παριστάνω τον «εξηγητή» και τον κολαούζο και να στερώ την αυθεντική απόλαυση, που ένα καλό βιβλίο προσφέρει στον αναγνώστη του. Ευθέως προτρέπω: Αποκτήστε το νέο βιβλίο του Πάνου και ταξιδέψτε στον μοναδικό και υπέροχο κόσμο του ρεμπέτικου. Όσο για τα λεχθέντα περί «αναπτυξιακών» και άλλων διαφωνιών δεν είναι σχήμα λόγου, υπεκφυγή ή πολύ περισσότερο υποκρισία. Οι παλιοί μου αναγνώστες, από την δεκαετία του 1980 κιόλας, το ξέρουν, το ζουν στα γραπτά μου κι αργότερα και στις ραδιοφωνικές εκπομπές.
Σχεδόν μαζοχιστικά, ανέκαθεν την βρίσκω, όχι μόνο να παρουσιάζω δουλειές, που ριζικά διαφωνώ πλην διαθέτουν πλούσια φαιά ουσία, αλλά και τρώγομαι με τα ρούχα μου να ψάχνω το γιατί και το διότι, να ερευνώ «γιατί τα λέει έτσι ο ποιητής»; Οι όποιες διαφωνίες είναι μέγα κίνητρο να συνεχίζω τις δικές μου έρευνες, να τις τελειοποιώ, να τις ολοκληρώνω. Να, λοιπόν, τί εξαιρετικό βρίσκω στην τελευταία εργασία του Πάνου Σαββόπουλου! Στο πρώτο και βασικό μέρος «Οι ρίζες των ρεμπέτικων» ξεκοκκάλισα, για παράδειγμα και τα 41 «παραδοσιακά» ρεμπέτικα, που παραθέτει, με τα «πονηρά» και άλλα του σχόλα. Σα ν’ άκουγα όλα αυτά για πρώτη φορά, συνεχίζω την έρευνα και τ’ αποτελέσματά της ευελπιστώ να δείτε σε επόμενο έργο μου.
Υπάρχει, άραγε, μεγαλύτερη πνευματική αξία χρήσης από αυτό για οποιοδήποτε έργο; Ούτε είναι αυτονόητο! Ρίξτε μια ματιά γύρω, πόση βλακεία και επιπολαιότητα υπάρχει ακόμα και στους πιο προβεβλημένους από τα Μέσα Μαζικής Εξαχρείωσης (Μ.Μ.Ε.) σαν βαθύνοες καλλιτέχνες του καιρού, ιδιαίτερα από αυτούς! Αναρωτηθείτε πόσα βιβλία, λόγου χάρη τα τελευταία δέκα χρόνια, σας χάρισαν ελάχιστον προβληματισμό σε αντικείμενα, που σας ενδιαφέρουν ή ψάχνετε! Σπανίζουν και τα βιβλία αναφοράς στις παλιές εποχές αλλά κι αυτό είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο! Για αυτό μένω στην προτροπή: Απολαύστε, ταξιδέψτε με το εν λόγω έργο του Πάνου!
Έχει και ορισμένα άλλα επιμέρους, ωστόσο συνάδοντα με το κύριο, πρώτο θέμα, άρθρα το βιβλίο του Π. Σαββόπουλου. Τα κομπολόγια και τα μπεγλέρια στο ρεμπέτικο τραγούδι. Ίσως έχετε ακούσει στις παλιές ρεμπέτικες ηχογραφήσεις, για παράδειγμα του Μάρκου Βαμβακάρη, πώς το κρασοπότηρο και το κομπολόι μετατρέπονται από τους μερακλήδες σε μουσικό όργανο συνοδείας και υπόκρουσης. Τα μαχαίρια της μαγκιάς, άλλο θέμα, που, όμως, συναρτάται λαθεμένα με την μανία του Πάνου για το υποτιθέμενο περιθωριακό ρεμπέτικο. Το «πέντε» στο ρεμπέτικο. Έχει προσέξει κάποια ιδιαίτερη σημασία και συχνή χρήση, που έχει ο αριθμός πέντε στο ρεμπέτικο! Δεν ξέρω αν όντως είναι έτσι. Ακόμα ένα έναυσμα προβληματισμού.
Ξεχωρίζω τις αναφορές του σε δυο εξέχουσες, πλην σχετικά άγνωστες, μορφές του αστικού μας λαϊκού τραγουδιού, του επονομαζόμενου ρεμπέτικου. Σωτήρης Γαβαλάς-Μεμέτης και Αντώνης Καλυβόπουλος. «Θεά» έκαναν κάποτε στα παρακάλια την κόρη του Αντώνη Καλυβόπουλου Μαρία να μου δώσει συνέντευξη για τον πατέρα της, να γίνει πρωτότυπο βιογραφικό στους «Μάγκες Αλήστου Εποχής» (Μετρονόμος). Εμείς, παιδί μου, είμαστε της κλασικής μουσικής, δεν ασχολούμαστε με χασίσια και ρεμπέτικα-η στερεότυπη ανόητη τηλεφωνική της απάντηση. Δεν ξέρω πώς και πότε ο φίλος μου ο Πάνος τα κατάφερε καλύτερα, μόνο που μερικές σπάνιες φωτογραφίες τις βάλανε στο βιβλίο «γραμματόσημα»!
Θέλω τέλος να είμαι καθαρός και ξάστερος και στο θέμα των «διαφωνιών». Δεν έχω καταλάβει πώς και γιατί επιμένει ο Πάνος Σαββόπουλος στις λαθεμένες απόψεις, που ενισχύουν, συνάδουν με ιδιαίτερο είναι αλήθεια τρόπο, με τις ανιστόρητες θεωρίες του περιθωριακού, κυνηγημένου, φυλακισμένου, «πονηρού»-όπως είναι η αγαπημένη του, πλην ασαφέστατη, ορολογία, ρεμπέτικου, όταν στην παγκόσμια βιβλιογραφία έχει πια κυριαρχήσει η απόλυτα τεκμηριωμένη ιστορικά, κοινωνικά και καλλιτεχνικά θέση για λαϊκό αστικό τραγούδι! Ο πνευματικός διαξιφισμός συνεχίζεται και είναι βέβαια ότι θα φέρει καινούρια ενδιαφέροντα έργα… παρ’ αμφοτέροις!
24 Μαρτίου 2020
Πηγή: mousapolytropos.gr
