Δημιουργία Εθνικού Δικτύου και πρόβλεψη για τους νέους χρόνιους ασθενείς. Σήμερα, πολλά χρόνια περιστατικά «λιμνάζουν» στα τμήματα οξέων περιστατικών των ψυχιατρικών νοσοκομείων. Η υπερκάλυψη του συνόλου σχεδόν των ψυχιατρικών κλινικών μεγάλων νοσοκομείων στα αστικά κέντρα φτάνει και ξεπερνάει σε κάποιες περιπτώσεις το 150%. Περισσότερες από τις μισές νοσηλείες είναι αναγκαστικές και γίνονται με εισαγγελική εντολή.
της Πέννυ Μπουλούτζα
Την περασμένη Δευτέρα το πρωί, μετά το πέρας της εφημερίας στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός», 23 ασθενείς της ψυχιατρικής κλινικής νοσηλεύονταν σε φορεία στους διαδρόμους. Η κλινική διαθέτει 20 κλίνες νοσηλείας και την ημέρα εκείνη βρέθηκε να νοσηλεύει 43 ασθενείς. Παρόμοια κατάσταση παρατηρείται στις ψυχιατρικές κλινικές των γενικών νοσοκομείων. Η υπερκάλυψη του συνόλου σχεδόν των ψυχιατρικών κλινικών μεγάλων νοσοκομείων στα αστικά κέντρα φτάνει και ξεπερνάει σε κάποιες περιπτώσεις το 150%. Περισσότερες από τις μισές νοσηλείες είναι αναγκαστικές και γίνονται με εισαγγελική εντολή.
Και κάπου εκεί, στις ασφυκτικά γεμάτες κλινικές, με τους νοσηλευομένους σε διαδρόμους και τις ακούσιες νοσηλείες, χάνεται η ουσία της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης που εδώ και τρεις δεκαετίες επιχειρεί η χώρα μας, και η οποία αφορά την παροχή υπηρεσιών στους ψυχικά πάσχοντες επί ίσοις όροις με τα άτομα με σωματικές νόσους.
Σε μια προσπάθεια ολοκλήρωσης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και διόρθωσης των βασικών λαθών που έχουν γίνει έως σήμερα, το υπουργείο Υγείας επεξεργάζεται σχέδιο νόμου το οποίο, σύμφωνα με τον αρμόδιο υφυπουργό Δημήτρη Βαρτζόπουλο, στοχεύει «στη ριζική αναδιάρθρωση του συστήματος οργάνωσης και διοίκησης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας». Το σχέδιο νόμου προβλέπει τη δημιουργία Εθνικού Δίκτυου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ), το οποίο θα διαρθρώνεται σε περιφερειακά Δίκτυα Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, που θα διοικούνται από τον αρμόδιο για τα θέματα ψυχικής υγείας υποδιοικητή της αντίστοιχης υγειονομικής περιφέρειας. Στα δίκτυα αυτά θα ενταχθούν ως αποκεντρωμένες μονάδες τα ψυχιατρικά νοσοκομεία, τα ψυχιατρικά τμήματα των γενικών νοσοκομείων, τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας και οι Κινητές Μονάδες και, ως εποπτευόμενοι φορείς ΝΠΙΔ, ΑΜΚΕ που υλοποιούν δράσεις ψυχικής υγείας. Το δίκτυο με τις νέες διευθύνσεις που θα δημιουργηθούν θα υλοποιεί προγράμματα πρόληψης και προαγωγής της ψυχικής υγείας του πληθυσμού, θα φροντίζει για την έγκαιρη διαπίστωση και αντιμετώπιση προβλημάτων ψυχικής υγείας καθώς και για την ανίχνευση νέων χρόνιων ασθενών, οδηγώντας τους σε υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής ένταξης και αποκατάστασης.
Αλλωστε, όπως εξηγούσαν στην «Κ» πηγές του υπουργείου Υγείας, ένα βασικό λάθος του σημερινού θεσμικού πλαισίου είναι ότι δεν προέβλεψε τίποτα για τους νέους χρόνιους ασθενείς. Υλοποιήθηκε ένα μεγάλο κύμα αποασυλοποίησης, οι χρόνιοι ασθενείς των ψυχιατρείων των νοσοκομείων οδηγήθηκαν στις περίπου 4.000 θέσεις των δομών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης στην κοινότητα (οικοτροφεία, ξενώνες, προστατευόμενα διαμερίσματα) και έμειναν τρία ψυχιατρικά νοσοκομεία σε λειτουργία που μαζί με τα 40 ψυχιατρικά τμήματα ενηλίκων δέχονται οξέα περιστατικά.
Με το νέο σύστημα η ανά περιφέρεια επιστημονική και υπηρεσιακή διοίκηση θα κατευθύνει τα περιστατικά, ώστε να μη δημιουργείται εξαρχής συμφόρηση.
Το αποτέλεσμα είναι νέα χρόνια περιστατικά να «λιμνάζουν» στα τμήματα οξέων περιστατικών των ψυχιατρικών νοσοκομείων και στις ψυχιατρικές κλινικές των γενικών νοσοκομείων, και κάποια άλλα είτε να απευθύνονται στον ιδιωτικό τομέα, εφόσον υπάρχει οικονομική δυνατότητα, είτε να κάνουν συνεχείς επανεισαγωγές –το φαινόμενο της περιστρεφόμενης πόρτας–, πολλές φορές με εισαγγελικές εντολές. Σημειώνεται ότι σήμερα ο ιδιωτικός τομέας διαθέτει 4.700 ψυχιατρικές κλίνες, έναντι 900 κλινών οξέων ψυχιατρικών περιστατικών του Δημοσίου.
Επίσης, ένα λάθος ήταν ότι παρέμεινε η παλιά μορφή διοίκησης των δομών ψυχικής υγείας. Οι ψυχιατρικές κλινικές και τα κέντρα ψυχικής υγείας των γενικών νοσοκομείων διοικούνται από τη διοίκηση του νοσοκομείου, τα ψυχιατρικά νοσοκομεία έχουν δικές τους διοικήσεις και οι κοινοτικές δομές έχουν μόνο σχέση οικονομικής εξάρτησης από το υπουργείο. Είναι ενδεικτικό ότι την περασμένη Δευτέρα χρειάστηκε αίτημα από το γραφείο του υφυπουργού, προς ψυχιατρικό νοσοκομείο και γενικό νοσοκομείο, προκειμένου να δεχθούν ασθενείς και να αποσυμφορηθεί η ψυχιατρική κλινική του «Ευαγγελισμού». Με το νέο σύστημα, η ανά περιφέρεια επιστημονική και υπηρεσιακή διοίκηση θα κατευθύνει τα περιστατικά ώστε να μη δημιουργείται εξαρχής η συμφόρηση και θα εντοπίζει τους νέους χρόνιους ασθενείς για να τους οδηγεί σε δομές ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Στο πλαίσιο αυτό, το σχέδιο νόμου προβλέπει και τη δημιουργία Πληροφοριακού Συστήματος Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Θεραπευτικής Διαχείρισης, μέσω του οποίου θα παρακολουθούνται δεδομένα όπως διαγνώσεις, μήνες νοσηλειών, μήνες λήψης φαρμακευτικής αγωγής κ.ά.
Κοινοτικές δομές
Στον σχεδιασμό του υπουργείου Υγείας είναι και η αύξηση των κοινοτικών δομών για τους χρόνιους ασθενείς. Σήμερα λειτουργούν στη χώρα 156 οικοτροφεία, 100 ξενώνες και 230 προστατευόμενα διαμερίσματα (δημόσια και ΝΠΙΔ), τα οποία είναι ανισοκατανεμημένα, με τις περιφέρειες να υπολείπονται σημαντικά σε σχέση με τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Ενιαίος οργανισμός για τις εξαρτήσεις
Στη σύσταση Εθνικού Οργανισμού Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων – ΕΟΠΑΕ, στον οποίο θα ενταχθούν και με τον οποίο θα διαλειτουργούν ο ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ, καθώς και οι μονάδες απεξάρτησης από ναρκωτικά, αλκοόλ και τυχερά παιχνίδια των ψυχιατρικών νοσοκομείων Αττικής και Θεσσαλονίκης και των γενικών νοσοκομείων της χώρας (18 ΑΝΩ, «Ιανός», «Αργώ», «Διάπλους» κ.ά.), θα προχωρήσει το υπουργείο Υγείας. Σύμφωνα με το υπουργείο, στόχος είναι η καθιέρωση ενός ενιαίου πλαισίου, στο κατακερματισμένο σήμερα τοπίο της αντιμετώπισης των εξαρτήσεων, για την ολιστική αντιμετώπιση των εθισμών και των εξαρτητικών συμπεριφορών. Η δημιουργία ενός ενιαίου οργανισμού για τις εξαρτήσεις περιλαμβάνεται στο σχέδιο νόμου για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση του υπουργείου Υγείας, το οποίο έλαβε το πράσινο φως την περασμένη Τρίτη από το υπουργικό συμβούλιο.
Οπως ανέφεραν στην «Κ» πηγές του υπουργείου Υγείας, το κύριο πρόβλημα σήμερα στο πεδίο των εξαρτήσεων είναι ότι απουσιάζει ένας κεντρικός και ενιαίος σχεδιασμός των υπηρεσιών στο πεδίο των εξαρτήσεων, με αποτέλεσμα σε κάποιους τομείς να υπάρχει έλλειψη επαρκών υποδομών, όπως π.χ. μονάδες σωματικής αποτοξίνωσης (DETOX), οι οποίες σήμερα είναι μόλις 64 στον δημόσιο τομέα. Ενα άλλο πρόβλημα είναι ότι οι διαθέσιμες υπηρεσίες και δομές λειτουργούν σε πλήρη διοικητική και θεραπευτική απομόνωση και με διακριτή χρηματοδότηση. Σημειώνεται ότι η ετήσια χρηματοδότηση του ΟΚΑΝΑ φτάνει στα 40 εκατ. ευρώ και η κρατική επιχορήγηση στο ΚΕΘΕΑ στα 25 εκατ. ευρώ. Δεν υπάρχει επαρκής διασύνδεση μεταξύ των υφιστάμενων υπηρεσιών, γεγονός που έχει επιπτώσεις στην απαραίτητη συνέχεια στη θεραπευτική προσπάθεια αλλά και στην επιλογή της καλύτερης θεραπευτικής πορείας του εξαρτημένου ατόμου. Π.χ. για ένα άτομο που θα ολοκληρώσει το πρόγραμμα σωματικής αποτοξίνωσης στη Θεσσαλονίκη, η αναμονή για την επόμενη στη σειρά θεραπείας μονάδα μπορεί να είναι ακόμη και τρεις μήνες, όταν σε άλλη μονάδα άλλου οργανισμού μπορεί να υπάρχουν κενές θέσεις. Επιπλέον, στον σχεδιασμό του υπουργείου Υγείας είναι και η επικαιροποίηση των όρων λειτουργίας του ιδιωτικού τομέα για την αντιμετώπιση των εξαρτήσεων, και ο οποίος, όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά στελέχη του υπουργείου, σήμερα λειτουργεί «άναρχα και ανεξέλεγκτα».
Ο κεντρικός σχεδιασμός και η διασύνδεση των υπηρεσιών αποσκοπούν στην καλύτερη θεραπευτική πορεία των ωφελουμένων.
Η κατάργηση των υφιστάμενων οργανισμών και η ένταξή τους στη νέα δομή υπηρεσιών απεξάρτησης ΕΟΠΑΕ αναμένεται πάντως να προκαλέσει αντιδράσεις. Υπενθυμίζεται ότι το 2019 η κατάργηση του αυτοδιοίκητου στο ΚΕΘΕΑ από την τότε ηγεσία του υπουργείου Υγείας είχε ως αποτέλεσμα η κυβέρνηση να δεχθεί δριμεία επίθεση από την αντιπολίτευση και τους εμπλεκόμενους στην αντιμετώπιση των ναρκωτικών φορείς. Τότε με πράξη νομοθετικού περιεχομένου είχε αλλάξει ο τρόπος ορισμού του Δ.Σ. του ΚΕΘΕΑ: αντί να εκλέγονται από τη γενική συνέλευση του οργανισμού, διορίζονται από τον υπουργό Υγείας.
Πηγή: kathimerini.gr
