Η «NYT» για τις μαζικές δολοφονίες των χριστιανικών μειονοτήτων επί τουρκικού εδάφους
Η «New York Times» αφιερώνει μία εκτενέστατη κριτική στο βιβλίο «The Thirty-Year Genocide, Turkey’s Destruction of Its Christian Minorities, 1894-1924» (Η Τριακονταετής Γενοκτονία, η καταστροφή των χριστιανικών μειονοτήτων από τους Τούρκους, 1894-1924), το οποίο πραγματεύεται τις μαζικές δολοφονίες των χριστιανικών μειονοτήτων από τους Οθωμανούς κατά την διάρκεια της πτώσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Αναλυτικά το δημοσίευμα:
Η χρήση της λέξης «γενοκτονία» ως χαρακτηρισμός ενός γεγονότος μαζικών δολοφονιών έχει συνέπειες. Εάν οι φρικαλεότητες εκτυλίσσονται σε πραγματικό χρόνο, σημαίνει αυτομάτως πως τρίτες χώρες πρέπει να επέμβουν και να τιμωρήσουν τους δράστες.
Εάν τα επαίσχυντα γεγονότα συνέβησαν στο παρελθόν, η χρήση της λέξης μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αυτά αναδύονται στη δημόσια σφαίρα, από ιστορικούς ή απλούς ανθρώπους.
Οταν όμως εδραιωθεί η χρήση του όρου «γενοκτονία», μπορεί να φανεί άκομψο ή ανήθικο να μπούμε σε λεπτομέρειες για το πλαίσιο στο οποίο συνέβησαν οι σφαγές. Οποιαδήποτε εικασία σχετικά με συγκεκριμένα κίνητρα ή καταλυτικά γεγονότα μπορεί να ακουστεί σαν δικαιολογία.
Ενα από τα θετικά του βιβλίου «The Thirty-Year Genocide» που πραγματεύεται τον πόνο και την οδύνη των Χριστιανών υπόδουλων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας λίγο πριν και μετά την κατάρρευσή της, είναι ότι οι συγγραφείς ξεπερνούν τον συγκεκριμένο σκόπελο.
Η αφήγησή τους δίνει σαφείς εξηγήσεις στο γιατί, σε συγκεκριμένες στιγμές μιας ευρύτερης, χρονικά, περιόδου διάρκειας τριών δεκαετιών, οι Τούρκοι ηγεμόνες και οι διάδοχοί τους φέρθηκαν με τόση βαναυσότητα στους υπηκόους τους.
Το βιβλίο εξετάζει τρεις διαφορετικές περιόδους. Πρώτα, την σφαγή των περίπου 200.000 Αρμενίων υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που έλαβε χώρα μεταξύ 1894 και 1896.
Στη συνέχεια, την εκτενέστερη απέλαση και σφαγή των Αρμενίων που ξεκίνησε το 1915 και έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως γενοκτονία και τέλος, τον κατακερματισμό και την απέλαση των υπόλοιπων χριστιανικών μειονοτήτων (κυρίως των Ελλήνων) κατά τη διάρκεια και λίγο μετά τον πόλεμο του 1919-22, στον οποίο οι Τούρκοι αναφέρονται ως τον δικό τους «Αγώνα για Ανεξαρτησία».
Η τύχη των Ασσυρίων χριστιανών, εκ των οποίων 250.000 ίσως και περισσότεροι θανατώθηκαν, μελετάται επίσης, αλλά λιγότερο εμπεριστατωμένα.
Οι συγγραφείς είναι δύο επιφανείς Ισραηλινοί ιστορικοί. Ο Μπένι Μόρις (Benny Morris) είναι ένας χρονογράφος των μαχών που ακολούθησαν την ίδρυση του Ισραήλ και ο οποίος έχει καταγράψει ωμά τα περιστατικά κατά τα οποία σκοτώθηκαν ή εκδιώχθηκαν αραβικοί πληθυσμοί.
Υποστηρίζει επίσης, (επίμονα) ότι θα ήταν καλύτερα να έχει υπάρξει πλήρης διαχωρισμός μεταξύ Εβραίων και Αράβων. Ο έτερος συγγραφέας του βιβλίου, Ντρορ Ζέβι (Dror Ze’evi), είναι συνάδελφος καθηγητής στο πανεπιστήμιο «Ben-Gurion» του Νέγκεβ.
Κάθε ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου τους, συνέβη σε μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Το πρώτο εκτυλίσσεται σε μια Οθωμανική Αυτοκρατορία που βιώνει ταυτόχρονα τον εκσυγχρονισμό και την κατάρρευση, ενώ βρίσκεται σε μακρά αντιπαλότητα με τους Ρώσους.
Το δεύτερο διαδραματίζεται την περίοδο που οι Τούρκοι βρίσκονταν σε πόλεμο με τρεις διαφορετικές χριστιανικές δυνάμεις (Βρετανία, Γαλλία και Ρωσία) και ανησυχούσαν για τυχόν κατάκτηση των εδαφών τους από τη Δύση και την Ανατολή. Στο τρίτο, ο ελληνικός στρατός είχε καταλάβει το λιμάνι της Σμύρνης και με την έγκριση των δυτικών συμμάχων, προχωρούσε προς την ενδοχώρα.
Ενα από πιο ενδιαφέροντα κεφάλαια εξηγεί τον λόγο για τον οποίο έγιναν συσσωρευμένες σφαγές την διετία 1894-96. Περιγράφει την ένταση που υπήρχε στην αγροτική περιοχή της Ανατολίας από τους νεοεισερχόμενους μετανάστες που κατάφεραν να διαφύγουν από την προέλαση των Ρώσων στον Καύκασο και τη μετατροπή των Αρμενίων από μια θρησκευτική μειονότητα σε μια πολιτική δύναμη, η οποία φόβιζε τους Οθωμανούς.
Οπως υποστηρίζουν οι συγγραφείς, οι πορείες θανάτου (στρατόπεδα συγκέντρωσης) των Αρμενίων, τη διετία 1915-16 είναι ήδη αρκούντως καταγεγραμμένες και ο χαρακτηρισμός τους ως γενοκτονία, με περισσότερα του ενός εκατομμυρίου θύματα, είναι πλέον καθιερωμένος στις συνειδήσεις των λαών.
Αντιθέτως, αισθάνονται ότι στα γεγονότα που συνέβησαν στην αρχή και στο τέλος των 30 χρόνων που επέλεξαν να μελετήσουν πρέπει να ριχτεί περισσότερο φως, έτσι ώστε όλα τα βασανιστήρια που υπέστησαν οι χριστιανικές μειονότητες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τη συγκεκριμένη περίοδο να λογίζονται από εδώ και στο εξής ως μια και μόνη αλληλουχία.
Σύμφωνα με το βιβλίο, από το 1894 έως το 1924, έχασαν τη ζωή τους 1,5 με 2,5 εκατομμύρια Οθωμανοί Χριστιανοί. Πιο ακριβής καταγραφή είναι αδύνατη. Οποιες και αν ήταν οι αλλαγές του καθεστώτος, όλες αυτές οι δολοφονίες προκλήθηκαν από μουσουλμάνους Τούρκους οι οποίοι παρακινήθηκαν από άλλους μουσουλμάνους στο πλαίσιο μιας γενικευμένης ισλαμικής αλληλεγγύης. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, τη μείωση του πληθυσμού των χριστιανών της Ανατολίας, από 20% σε 2%.
Ολες αυτές οι δηλώσεις είναι ακριβείς στο μέτρο που τους αναλογεί, και αντικατοπτρίζουν μια μόνο πτυχή των αμέτρητων καταστροφών που θα γίνονταν στο όνομα του εκσυγχρονισμού. Ωστόσο, παραμένει δύσκολή η αναγωγή της βασικής υπόθεσης των συγγραφέων σε σωστή ή λάθος.
Υπονοούν ότι το Ισλάμ είναι βίαιο εκ φύσεως; Αυτό απορρίπτεται μέσα από το βιβλίο. Υπαινίσσονται ότι διατυπώθηκε και στη συνέχεια εφαρμόστηκε ένα τριακονταετές πλάνο (γενοκτονίας) αν και μιλάμε για διαφορετικά καθεστώτα; Σε διάφορα σημεία, υπονοούν κάτι τέτοιο. Αλλά ως ιστορικοί δεν μπορούν να ισχυριστούν κάτι τόσο γενικό.
Σε ένα από τα καλύτερα κεφάλαιά τους, οι δύο συγγραφείς προσεγγίζουν με προσοχή τις πιθανές αιτίες της σφαγής του 1915-16, αφήνοντας αρκετό χώρο για σύγκριση με το Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Οπως σημειώνουν, οι ιστορικοί έρχονται σε αντιπαράθεση για το πόσο καιρό πριν είχε σχεδιαστεί η μαζική εξόντωση των Εβραίων.
Οσον αφορά τους Αρμένιους, όπως επισημαίνουν, δεν υπάρχει αμφιβολία για την ύπαρξη ενός κεντρικού συντονισμού πίσω από τις πορείες θανάτου που ξεκίνησαν τον Απρίλιο του 1915. Υπάρχουν, ωστόσο, κάποιες ασάφειες σχετικά με το πόσο χρόνο πριν είχαν προγραμματιστεί και κατά πόσο ήταν σκόπιμο να οδηγηθούν στον θάνατο τα περισσότερα θύματα.
Ο Μόρις και ο Ζέβι καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι Οθωμανοί ξεκίνησαν να σχεδιάζουν τους μαζικούς θανάτους αμέσως μετά από μια νίκη των Ρώσων, τον Ιανουάριο του 1915. Ωστόσο, η τακτική των Οθωμανών άλλαξε και έγινε πιο σκληρή μετά τη μάχη του Βαν, την οποία κέρδισαν οι Ρώσοι με τους Αρμένιους, τον Απρίλιο του 1915. Τα συμπεράσματα αυτά βασίζονται σε ενδελεχή έρευνα.
Γι’ αυτό που είναι λιγότερο σίγουροι, είναι το τέλος των Ελλήνων Ορθόδοξων υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από το 1919 έως το 1922. Καταγράφουν πολλά μεμονωμένα, σοκαριστικά γεγονότα, χωρίς όμως αυτά να προσφέρουν κάτι στη ροή της αφήγησης.
Οι δύο συγγραφείς αμφισβητούν έντονα το επιχείρημα των Τούρκων ότι μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η ελληνική αυτονομία στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας αποτελούσε κίνδυνο για το νεοσύστατο, τότε, τουρκικό κράτος.
Υποστηρίζουν ότι οι βλέψεις για την δημιουργία ενός κράτους στη Μαύρη Θάλασσα δεν ήταν ποτέ βάσιμες και ότι οι Ελληνες στην περιοχή αυτή δεν έφεραν ποτέ μεγάλη αντίσταση στο τουρκικό καθεστώς. Κανένας από αυτούς τους ισχυρισμούς δεν είναι απολύτως ακριβής. Οι Ελληνορθόδοξοι αγωνιστές μάχονταν σθεναρά στην ενδοχώρα της Μαύρης Θάλασσας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κατά το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εκατομμύρια χριστιανοί είτε έχασαν τη ζωή τους, είτε βασανίστηκαν επειδή τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατήθηκαν σφοδρά. Αλλά δεν ήταν αυτά μόνο τα θύματα.
Μελετήστε τους πολέμους που οδήγησαν τους περισσότερους μουσουλμάνους εκτός Βαλκανίων, ξεκινώντας από τις αρχές του 19ου αιώνα και με επιστέγασμα τις μαζικές δολοφονίες των Βόσνιων μουσουλμάνων το 1995.
Εκατοντάδες χιλιάδες πιστοί του Ισλάμ δολοφονήθηκαν και εκατομμύρια εκτοπίστηκαν, βρίσκοντας καταφύγιο στην Τουρκία. Αν η εποχή που γέννησε τα ομοιογενή μετα-οθωμανικά κράτη χρειάζεται να καταγραφεί ως μια ενιαία αφήγηση, πρέπει σίγουρα εξεταστούν και οι δύο πλευρές του νομίσματος.
Πηγή: ekirikas.com
