Τι κρύβει το σχέδιο Ερντογάν για το νέο Σύνταγμα
Το διπλό του προσωπείο εμφανίζει ο Ταγίπ Ερντογάν σχεδιάζοντας ένα νέο Σύνταγμα που “θα υπηρετεί το λαό”, ενώ κλιμακώνει την αυταρχική διακυβέρνησή του, με πογκρόμ εναντίον του φιλοκουρδικού κόμματος και γενικά εναντίον όσων αμφισβητούν την εξουσία του.
του Γιώργου Πρωτόπαπα
Η διαχείριση της πανδημίας του κορονοϊού και η φθίνουσα πορείας της τουρκικής οικονομίας, έχουν πλήξει σημαντικά το προφίλ του και τον αναγκάζουν να αναζητήσει τρόπους για να διασφαλίσει την εξουσία του. Το νέο Σύνταγμα εντάσσεται στο πλαίσιο αυτό, εξ ου και η αναφορά του στο συνέδριο του ισλαμικού κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP).
Ο Ερντογάν, ανέφερε ότι «το νέο σύνταγμα θα είναι απόρροια μιας ανοικτής και διαφανούς διαδικασίας. Στόχος μας είναι να φτάσουμε σε αυτό το στάδιο εργασίας για το νέο σύνταγμα στις αρχές του 2022». Επίσης, τόνισε ότι το νέο Σύνταγμα θα πρέπει να «είναι ένα Σύνταγμα του λαού, όχι ενός δικτατορικού καθεστώτος ή καθεστώτος που καθοδηγεί».
Επισήμανε ακόμα ότι το AKP θα επιτύχει τους στόχους που έχει θέσει για την Τουρκία το 2023 και το όραμά του για το 2053, μέσω δικαστικών και οικονομικών μεταρρυθμίσεων που έχουν ανακοινωθεί και μέσω των απαραίτητων βημάτων για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όμως, πως αυτά θα συμβαδίσουν με την πρόσφατη αποχώρηση της Τουρκίας από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, μονό ο Ερντογάν μπορεί να το απαντήσει.
Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης έχουν καλέσει τον Ερντογάν να σταματήσει να παραβιάζει το υφιστάμενο Σύνταγμα. Απορρίπτουν την πρόταση του για νέο Σύνταγμα και την αποδίδουν στην προσπάθεια του να αλλάξει την πολιτική ατζέντα και να αποσπάσει την προσοχή των πολιτών από τα σημαντικά καθημερινά προβλήματα που κάνουν δύσκολη τη διαβίωσή τους. Η πτώση της τουρκικής λίρας, η αύξηση της ανεργίας η μείωση της αγοραστικής δύναμης έχουν επιφέρει σημαντικό πλήγμα στον Ερντογάν.
Ο πρόεδρος ενδέχεται να επιδιώκει να αλλάξει το Σύνταγμα για να μειώσει το εκλογικό όριο στις προεδρικές και στις βουλευτικές εκλογές. Σύμφωνα με τις συνταγματικές τροποποιήσεις που έκανε το 2017, ένας υποψήφιος πρέπει λάβει πάνω από το 50% των ψήφων για να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές. Ο Ερντογάν, ο οποίος κέρδισε τις τελευταίες εκλογές με 53%, αντιμετωπίζει πρόβλημα με την πτώση της δημοτικότητάς του.
Σχέδια Ερντογάν
Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις, η υποστήριξη για το κυβερνών AKP και το κόμμα του συμμάχου του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, το Κίνημα Εθνικιστικής Δράσης (MHP), μειώθηκε στο 45%. Oι απογοητευμένοι οπαδοί που απομακρύνθηκαν από το ΑΚP θεωρείται ότι πολύ δύσκολα θα επιστρέψουν.
Εκτιμάται ότι ο Ερντογάν έχασε μεγάλο μέρος της δημοτικότητάς του εξαιτίας των παραπάνω αιτιών που αναφέρθηκαν και από το γεγονός ότι δύο πρώην ιδρυτικά μέλη του AKP, ίδρυσαν δικά τους αντίπαλα κόμματα. Σύμφωνα με το άθροισμα δεκαπέντε δημοσκοπήσεων τα ποσοστά του AKP έχουν μειωθεί στο 36% συγκριτικά με το 42% που έλαβε στις τελευταίες εκλογές και αυτά του MHP έπεσαν στο 8%.
Εικάζεται ότι εξετάζεται και η διαίρεση των μεγάλων αστικών εκλογικών περιφερειών σε μικρότερες εκλογικές περιφέρειες, για να αυξηθεί ο αριθμός των βουλευτών του ΑΚP. Ο Ερντογάν μπορεί να μειώσει και το εκλογικό όριο του 10% που απαιτείται για να εισέλθει ένα κόμμα στη Βουλή σε 7%, ώστε να διασφαλιστεί η είσοδος του κόμματος του Μπαχτσελί.
Φήμες κάνουν λόγο ότι ο Ερντογάν σχεδιάζει το νέο Σύνταγμα με στόχο να συγκεντρώσει ακόμη περισσότερη εξουσία στην εκτελεστική προεδρία. Όμως, οι νέες Συνταγματικές τροποποιήσεις εξακολουθούν να απαιτούν την έγκριση μεγάλης πλειοψηφίας από το Κοινοβούλιο, που όμως δεν διαθέτουν τα κόμματα Ερντογάν και Μπαχτσελί. Επομένως, ή θα πρέπει να ζητήσει την έγκριση της αντιπολίτευσης ή να διενεργήσει δημοψήφισμα.
Μία «βόμβα» στα χέρια του Ερντογάν
Οι εξελίξεις στην Τουρκία είναι καταιγιστικές: O Τούρκος Πρόεδρος Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν απέλυσε τον επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας Νατζί Αγκμπάλ και πρακτικά περιόρισε τις ελπίδες για πραγματική οικονομική ανάκαμψη, ενώ παράλληλα υπονόμευσε και τις ίδιες τις προσπάθειές του.
Η απόλυση του Αγκμπάλ αποτέλεσε σοκ για τους επενδυτές που έχουν έκθση στην τουρκική οικονομία αφού κανείς δεν την ανέμενε. Η πρόσφατη τοποθέτηση του Αγκμπάλ στο τιμόνι της κεντρικής τράπεζας της χώρας είχε αποτελέσει σχετικά καλά νέα τον προηγούμενο Νοέμβριο αφού σήμαινε την απομάκρυνση από τις ανορθόδοξες τακτικές του προκατόχου του.
Παρόλα αυτά, η επαναφορά σε… ορθόδοξες τακτικές αποτελεί και την πηγή της απομάκρυνσης του Αγκμπάλ. Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Ahvalnews, με πληθωρισμό της τάξης του 15%, ο Αγκμπάλ αύξησε τα επιτόκια κατά 875 μονάδες βάσης. Μερικές ημέρες πριν την απόλυσή του τα είχε αυξήσει κατά 200 μονάδες βάσης επιπλέον, κάτι που οι επενδυτές ανέφεραν πως ήταν πολύ σημαντικό ως προς την προάσπιση της τουρκικής λίρας.
Τί συμβαίνει με τη λίρα
Σύμφωνα πάντα με το πρακτορείο Ahvalnews, η τουρκική λίρα μπορεί να υποστεί μεγαλύτερες πιέσεις και να υποπέσει σε πραγματική κρίση μετά τις τελευταίες εξελίξεις. Όπως αναφέρει ο στρατηγικός αναλυτής της Societe General, Φοίνιξ Κέιλεν, η απόφαση του Ερντογάν μπορεί να ωθήσει τη χώρα «πέρα από το σημείο χωρίς επιστροφή», ενώ προσέθεσε πως «χωρίς περίσσεια αποθέματα προς υπεράσπιση της λίρας, και δεδομένης της μεγάλη “εξόδου” των εγχώριων και ξένων επενδυτών, η Τουρκία μπορεί να μην αποφύγει μια μεγάλη νομισματική κρίση τους ερχόμενους μήνες». Η τουρκική λίρα βρέθηκε σε χαμηλό 8,48 λιρών/δολάριο την Πέμπτη, ενώ αναμένεται να φτάσει τα 9,7 λίρες/δολάριο κατά το δεύτερο τρίμηνο, 9 λίρες/δολάριο κατά το τρίτο, και 9,3 λίρες/δολάριο κατά τους τρεις τελευταίους μήνες του έτους, σύμφωνα με τον Κέιλεν.
Ο νέος επικεφαλής Καβτσιόγλου είναι ο τέταρτος τη σειρά κυβερνήτης της κεντρικής τράπεζας της χώρας μέσα σε μόλις δύο έτη. Ο Ερντογάν είναι οπαδός των χαμηλών επιτοκίων αφού πιστεύει πως το αντίθετο οδηγεί σε πληθωρισμό, κάτι που αντιτίθεται προφανώς στις κλασσικές οικονομικές επιστήμες. Η κεντρική τράπεζα από την πλευρά της, συμπλέοντας με την κυβερνητική στρατηγική, έχει ξοδέψει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια των αποθεμάτων της σε ξένα νομίσματα για να υποστηρίξει τη λίρα. Τα χαμηλά κόστη δανεισμού έδωσαν στον Ερντογάν την ευκαιρία να βοηθήσει στην καταπολέμηση των οικονομικών πιέσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Πόσο πιθανά είναι τα capital controls
Ο νέος επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, Σαχάπ Καβτσιόγλου είναι πρώην μέλος του κυβερνητικού κόμματος ΑΚΡ, αλλά και στέλεχος της τράπεζας Halkbank που εμφανίζεται να έχει στενούς δεσμούς και με το περιβάλλον Ερντογάν, ενώ βρίσκεται στο στόχαστρο των αμερικανικών αρχών.
Σύμφωνα με το Eurasia Group, η ανάθεση του Καβτσιόγλου αποτελεί μέρος του χαοτικού τρόπου διακυβέρνησης της χώρας, ενώ υποστηρίζει πως η κίνηση του “Σουλτάνου” θα χειροτερεύσει την κατάσταση της τουρκικής οικονομίας και μπορεί να οδηγήσει σε capital controls.
Από την πλευρά του ο αναλυτής της SEB Research, Per Hammarlund, αναφέρει πως η Τουρκία «θα απομείνει με δύο επιλογές, είτε να δεσμευτεί να χρησιμοποιήσει τα επιτόκια για να σταθεροποιήσει τις αγορές είτε να επιβάλει capital controls».
Πάντως, ο υπουργός Οικονομικών, Λουτφί Ελβάν, διέψευσε το ενδεχόμενο επιβολής κεφαλαιακών περιορισμών, διαβεβαιώνοντας ότι η χώρα θα μείνει πιστή στις αρχές της ελεύθερης αγοράς.
Λίγο μετά την ανάθεσή του ο Καβτσιόγλου υπογράμμισε πως θα περιορίσει τον πληθωρισμό με οποιονδήποτε τρόπο αφού μοιράζεται τις απόψεις του προέδρου Ερντογάν. Η Eurasia Group ανέφερε πως η απόλυση του Αγκμπάλ θα σηματοδοτήσει μια επιστροφή στις ανορθόδοξες πολιτικές που θα πλήξουν την Τουρκία, ενώ υποστήριξε πως η τουρκική οικονομία θα συνεχίσει να υποφέρει τόσο όσο και η δημοφιλία του Ερντογάν. Ελάχιστα επενδυτικά γκρουπ υποστηρίζουν πως ο Καβτσιόγλου σε λίγο καιρό θα απορρίψει τις στρατηγικές Ερντογάν και θα συνεχίσει τις πολιτικές και Αγκμπάλ.
Τί μέλλει γενέσθαι
Εάν υπάρξει επιστροφή στις απόψεις του Ερντογάν για τα επιτόκια, η οικονομία αναμένεται να περάσει τεράστια κρίση. Η Σέλβα Ντεμιράλπ του Koc University-TUSIAD Economic Research Forum στην Κωνσταντινούπολη υπολογίζει πως το ρίσκο είναι μεγάλο και ενδέχεται να ασκήσει μεγάλες πιέσεις στη λίρα και να πλήξει την οικονομία.
Τα οικονομικά προβλήματα συμπίπτουν με μια δύσκολη πολιτική κατάσταση στη χώρα. Μετά την απόλυση του Αγκμπάλ, ο Ερντογάν ανακοίνωσε πως η Τουρκία αποσύρεται από το Council of Europe’s Instanbul Convention, μια συμφωνία η οποία προσπαθεί να καταπολεμήσει τη βία κατά των γυναικών, κάτι που προφανώς οδήγησε σε μεγάλες διαμαρτυρίες και καταδικαστικές δηλώσεις από πολλούς ηγέτες κρατών όπως ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν.
Παράλληλα, Τούρκοι εισαγγελείς υπέβαλαν κατηγορητήριο κατά του κουρδικού κόμματος HDP, το οποίο αποτελεί και το δεύτερο μεγαλύτερο αντιπολιτευτικό κόμμα στη χώρα. Το κοινοβούλιο της χώρας είχε ήδη αποσύρει τη βουλευτική ασυλία του μέλους του HDP Ομέρ Φαρούκ Γκεργκερλιόγλου το 2016 λόγω ενός tweet. Το HDP κατηγορείται πως υποστηρίζει το ΡΚΚ, μια -σύμφωνα με το τουρκικό κράτος- τρομοκρατική οργάνωση που βρίσκεται σε ανοιχτό πόλεμο με την Τουρκία από το 1984.
Το σύμπλεγμα της προβληματικής οικονομίας και της πολιτικής κατάστασης αποτελεί εκρηκτικό μείγμα εν μέσω μιας πανδημίας. Τίποτα από όλα αυτά δεν σηματοδοτούν μια καλή έκβαση τόσο για την Τουρκία, όσο και για την κυβέρνηση Ερντογάν.
Πάντως, το κόστος δανεισμού της Τουρκίας συνεχίζει να αυξάνεται επικίνδυνα, κάτι που αποτυπώνεται στην απόδοση των δεκαετών ομολόγων που έφθασαν σε υψηλό διμήνου.
Πηγή: slpress.gr /sofokleous10.gr
