Capital Economics: Όλο και πιο πιθανή πλέον η επιβολή capital controls στην Τουρκία

Τουρκία
Μοιραστείτε το:

Capital Economics: Όλο και πιο πιθανή πλέον η επιβολή capital controls στην Τουρκία

H Capital Economics ξανά… επισκέπτεται σε άλλη μία έκθεσή της την πολύ άσχημη οικονομική θέση της Τουρκίας, τη στιγμή που οι διεθνείς επενδυτές συνεχίζουν να “χωνεύουν” και να αποτιμούν στα χαρτοφυλάκιά τους το σοκ της καθαίρεσης του κεντρικού τραπεζίτη. Όπως επισημαίνει πολύ δύσκολα, όπως δείχνουν τα πράγματα, θα μπορέσει η χώρα να αποφύγει την επιβολή capital controls.

της Ελευθερίας Κούρταλη

Η αλλαγή στο “τιμόνι” της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας είναι ιδιαίτερα ανησυχητική με φόντο την πολύ άσχημη θέση του ισοζυγίου πληρωμών της χώρας, τη μεγάλη εξάρτηση από τις εισροές ξένων κεφαλαίων και τα… εξαντλημένα πλέον συναλλαγματικά αποθέματα της κεντρικής τράπεζας. Εάν η φυγή κεφαλαίου επιμείνει τις επόμενες εβδομάδες, οι Αρχές της Τουρκίας ενδέχεται τελικά να αναγκαστούν να καταφύγουν σε περιορισμούς εισαγωγών ή σε ελέγχους κεφαλαίου.

Οι χρηματοπιστωτικές αγορές της Τουρκίας παραμένουν υπό πίεση, η τουρκική λίρα συνεχίζει να δέχεται πιέσεις στα ιστορικά χαμηλά που την έστειλε η “βουτιά” του προηγουμένου διημέρου, ενώ τα spread των ομολόγων σε δολάρια έχουν διευρυνθεί και οι αποδόσεις των 10ετώς κρατικών ομολόγων κινούνται πάνω από το 18% και σε υψηλά δύο ετών.

Η στροφή μακριά από την ορθόδοξη χάραξη πολιτικής, όπως επισημαίνει ο οίκος, θα ήταν ιδιαίτερα ανησυχητική, δεδομένης της πολύ άσχημης και επικίνδυνης θέσης του ισοζυγίου πληρωμών της Τουρκίας. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών ανήλθε στο 5,1% του ΑΕΠ πέρυσι, καθώς οι τουριστικές εισπράξεις μειώθηκαν και η ισχυρή ανάκαμψη το δεύτερο εξάμηνο του 2020 ενίσχυσε τις εισαγωγές. Η Τουρκία διαθέτει επίσης μεγάλα βραχυπρόθεσμα εξωτερικά χρέη, ύψους 190 δισ. δολ. ή 26,7% του ΑΕΠ, με σχεδόν το μισό από αυτά να οφείλεται από τράπεζες. Όλα αυτά κάνουν την Τουρκία να εξαρτάται από τις εισροές κεφαλαίων και την κάνει ευάλωτη σε αυστηρότερους όρους εξωτερικής χρηματοδότησης.

Η εικόνα φαίνεται ακόμη πιο ανησυχητική όταν τοποθετηθεί στο πλαίσιο των εξαντλημένων αποθεμάτων ξένου συναλλάγματος της Τουρκίας, τονίζει η Capital Economics. Τα αποθεματικά ανέρχονται σε 95,7 δισ. δολάρια ή περίπου το ήμισυ του βραχυπρόθεσμου εξωτερικού χρέους. Τα αποθεματικά εξαντλήθηκαν κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους καθώς η κεντρική τράπεζα παρενέβη για να στηρίξει τη λίρα.

Επιπλέον, τα ακαθάριστα αποθεματικά της Τουρκίας “παραμορφώνονται” από τις καταθέσεις σε ξένο νόμισμα των εμπορικών τραπεζών που διατηρούνται στην κεντρική τράπεζα, στο πλαίσιο του “μηχανισμού επιλογής αποθεματικών” που επιτρέπει στις τράπεζες να διατηρούν το ξένο συνάλλαγμα ως απαιτούμενα αποθεματικά έναντι υποχρεώσεων σε λίρες Τουρκίας. Αυτά ενισχύουν τα περιουσιακά στοιχεία σε ξένο νόμισμα της κεντρικής τράπεζας καθώς και τις υποχρεώσεις σε ξένο νόμισμα. Αφαιρώντας ωστόσο αυτά τα αποτελέσματα, τα καθαρά αποθεματικά ανέρχονται στα 11 δισ. δολάρια, τα χαμηλότερα από το 2003!

Η κατάσταση του ισολογισμού της κεντρικής τράπεζας φαίνεται ακόμη χειρότερη μετά τον υπολογισμό των swaps ξένου συναλλάγματος. Η τράπεζα έχει συνάψει συμβάσεις ανταλλαγής με εμπορικές τράπεζες τα τελευταία χρόνια σύμφωνα με τις οποίες επιτρέπεται η πώληση της λίρας με αντάλλαγμα δολάρια με τη συμφωνία να πωλήσουν στη συνέχεια δολάρια με την προθεσμιακή συναλλαγματική ισοτιμία κατά τη λήξη. Αυτοί οι “μηχανισμοί” των swaps αποτελούσαν βασικό στοιχείο του οπλοστασίου της κεντρικής τράπεζας για την υπεράσπιση της λίρας πέρυσι και, ενώ έχουν περιοριστεί πρόσφατα, εξακολουθούν να ανέρχονται σε περισσότερα από 53 δισεκατομμύρια δολάρια.

Τα swaps αυτά δημιουργούν μια πρόσθετη πηγή έκθεσης στην υποτίμηση της λίρας, όπως επισημαίνει η Capital Economics. Εάν οι εμπορικές τράπεζες δεν είναι πλέον πρόθυμες να παράσχουν δολάρια στην κεντρική τράπεζα για να μετακυλήσουν αυτές τις πράξεις ανταλλαγής, τα εξαντλημένα αποθέματα συναλλάγματος σημαίνουν ότι θα αναγκαστεί να αποκτήσει ξένο νόμισμα στην αγορά spot – ασκώντας ακόμη μεγαλύτερη πίεση στη λίρα, όπως εξηγεί ο οίκος.

Η “μεγάλη εικόνα” συνεπώς είναι, όπως καταλήγει η Capital Economics, ότι η κακή εξωτερική θέση σημαίνει ότι κάθε προσπάθεια της κεντρικής τράπεζας να υπερασπιστεί τη λίρα δεν μπορεί να διατηρηθεί για πολύ. Οι πιο “σφιχτές” νομισματικές συνθήκες θα μπορούσαν να βοηθήσουν και η κεντρική τράπεζα θα μπορούσε να επανέλθει στον “διάδρομο” επιτοκίων για να σφίξει την πολιτική και να “αποφύγει” έτσι τον Ερντογάν. Αυτό θα επέτρεπε να αυξηθούν τα επιτόκια έως και 23,50%, από 19,00% τώρα. Το ανώτατο όριο των Αρχών της χώρας για την επιβολή capital controls ή / και περιορισμών στις εισαγωγές φαίνεται να είναι υψηλό, αλλά η κατάσταση στην Τουρκία είναι τώρα τόσο άσχημη, δύσκολη και επικίνδυνη, που μπορεί να μην έχουν άλλη επιλογή από το να στραφούν σε τέτοια μέτρα εάν η φυγή κεφαλαίων επιμείνει, έτσι ώστε να αποφευχθεί μία “σοβαρή” κρίση του ισοζυγίου πληρωμών.

Μία «βόμβα» στα χέρια του Ερντογάν

Οι εξελίξεις στην Τουρκία είναι καταιγιστικές: O Τούρκος Πρόεδρος Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν απέλυσε τον επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας Νατζί Αγκμπάλ και πρακτικά περιόρισε τις ελπίδες για πραγματική οικονομική ανάκαμψη, ενώ παράλληλα υπονόμευσε και τις ίδιες τις προσπάθειές του.

Η απόλυση του Αγκμπάλ αποτέλεσε σοκ για τους επενδυτές που έχουν έκθση στην τουρκική οικονομία αφού κανείς δεν την ανέμενε. Η πρόσφατη τοποθέτηση του Αγκμπάλ στο τιμόνι της κεντρικής τράπεζας της χώρας είχε αποτελέσει σχετικά καλά νέα τον προηγούμενο Νοέμβριο αφού σήμαινε την απομάκρυνση από τις ανορθόδοξες τακτικές του προκατόχου του.

Παρόλα αυτά, η επαναφορά σε… ορθόδοξες τακτικές αποτελεί και την πηγή της απομάκρυνσης του Αγκμπάλ. Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων Ahvalnews, με πληθωρισμό της τάξης του 15%, ο Αγκμπάλ αύξησε τα επιτόκια κατά 875 μονάδες βάσης. Μερικές ημέρες πριν την απόλυσή του τα είχε αυξήσει κατά 200 μονάδες βάσης επιπλέον, κάτι που οι επενδυτές ανέφεραν πως ήταν πολύ σημαντικό ως προς την προάσπιση της τουρκικής λίρας.

Τί συμβαίνει με τη λίρα

Σύμφωνα πάντα με το πρακτορείο Ahvalnews, η τουρκική λίρα μπορεί να υποστεί μεγαλύτερες πιέσεις και να υποπέσει σε πραγματική κρίση μετά τις τελευταίες εξελίξεις. Όπως αναφέρει ο στρατηγικός αναλυτής της Societe General, Φοίνιξ Κέιλεν, η απόφαση του Ερντογάν μπορεί να ωθήσει τη χώρα «πέρα από το σημείο χωρίς επιστροφή», ενώ προσέθεσε πως «χωρίς περίσσεια αποθέματα προς υπεράσπιση της λίρας, και δεδομένης της μεγάλη “εξόδου” των εγχώριων και ξένων επενδυτών, η Τουρκία μπορεί να μην αποφύγει μια μεγάλη νομισματική κρίση τους ερχόμενους μήνες». Η τουρκική λίρα βρέθηκε σε χαμηλό 8,48 λιρών/δολάριο την Πέμπτη, ενώ αναμένεται να φτάσει τα 9,7 λίρες/δολάριο κατά το δεύτερο τρίμηνο, 9 λίρες/δολάριο κατά το τρίτο, και 9,3 λίρες/δολάριο κατά τους τρεις τελευταίους μήνες του έτους, σύμφωνα με τον Κέιλεν.

Ο νέος επικεφαλής Καβτσιόγλου είναι ο τέταρτος τη σειρά κυβερνήτης της κεντρικής τράπεζας της χώρας μέσα σε μόλις δύο έτη. Ο Ερντογάν είναι οπαδός των χαμηλών επιτοκίων αφού πιστεύει πως το αντίθετο οδηγεί σε πληθωρισμό, κάτι που αντιτίθεται προφανώς στις κλασσικές οικονομικές επιστήμες. Η κεντρική τράπεζα από την πλευρά της, συμπλέοντας με την κυβερνητική στρατηγική, έχει ξοδέψει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια των αποθεμάτων της σε ξένα νομίσματα για να υποστηρίξει τη λίρα. Τα χαμηλά κόστη δανεισμού έδωσαν στον Ερντογάν την ευκαιρία να βοηθήσει στην καταπολέμηση των οικονομικών πιέσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Πόσο πιθανά είναι τα capital controls

Ο νέος επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, Σαχάπ Καβτσιόγλου είναι πρώην μέλος του κυβερνητικού κόμματος ΑΚΡ, αλλά και στέλεχος της τράπεζας Halkbank που εμφανίζεται να έχει στενούς δεσμούς και με το περιβάλλον Ερντογάν, ενώ βρίσκεται στο στόχαστρο των αμερικανικών αρχών.

Σύμφωνα με το Eurasia Group, η ανάθεση του Καβτσιόγλου αποτελεί μέρος του χαοτικού τρόπου διακυβέρνησης της χώρας, ενώ υποστηρίζει πως η κίνηση του “Σουλτάνου” θα χειροτερεύσει την κατάσταση της τουρκικής οικονομίας και μπορεί να οδηγήσει σε capital controls.

Από την πλευρά του ο αναλυτής της SEB Research, Per Hammarlund, αναφέρει πως η Τουρκία «θα απομείνει με δύο επιλογές, είτε να δεσμευτεί να χρησιμοποιήσει τα επιτόκια για να σταθεροποιήσει τις αγορές είτε να επιβάλει capital controls».

Πάντως, ο υπουργός Οικονομικών, Λουτφί Ελβάν, διέψευσε το ενδεχόμενο επιβολής κεφαλαιακών περιορισμών, διαβεβαιώνοντας ότι η χώρα θα μείνει πιστή στις αρχές της ελεύθερης αγοράς.

Λίγο μετά την ανάθεσή του ο Καβτσιόγλου υπογράμμισε πως θα περιορίσει τον πληθωρισμό με οποιονδήποτε τρόπο αφού μοιράζεται τις απόψεις του προέδρου Ερντογάν. Η Eurasia Group ανέφερε πως η απόλυση του Αγκμπάλ θα σηματοδοτήσει μια επιστροφή στις ανορθόδοξες πολιτικές που θα πλήξουν την Τουρκία, ενώ υποστήριξε πως η τουρκική οικονομία θα συνεχίσει να υποφέρει τόσο όσο και η δημοφιλία του Ερντογάν. Ελάχιστα επενδυτικά γκρουπ υποστηρίζουν πως ο Καβτσιόγλου σε λίγο καιρό θα απορρίψει τις στρατηγικές Ερντογάν και θα συνεχίσει τις πολιτικές και Αγκμπάλ.

Τί μέλλει γενέσθαι

Εάν υπάρξει επιστροφή στις απόψεις του Ερντογάν για τα επιτόκια, η οικονομία αναμένεται να περάσει τεράστια κρίση. Η Σέλβα Ντεμιράλπ του Koc University-TUSIAD Economic Research Forum στην Κωνσταντινούπολη υπολογίζει πως το ρίσκο είναι μεγάλο και ενδέχεται να ασκήσει μεγάλες πιέσεις στη λίρα και να πλήξει την οικονομία.

Τα οικονομικά προβλήματα συμπίπτουν με μια δύσκολη πολιτική κατάσταση στη χώρα. Μετά την απόλυση του Αγκμπάλ, ο Ερντογάν ανακοίνωσε πως η Τουρκία αποσύρεται από το Council of Europe’s Instanbul Convention, μια συμφωνία η οποία προσπαθεί να καταπολεμήσει τη βία κατά των γυναικών, κάτι που προφανώς οδήγησε σε μεγάλες διαμαρτυρίες και καταδικαστικές δηλώσεις από πολλούς ηγέτες κρατών όπως ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν.

Παράλληλα, Τούρκοι εισαγγελείς υπέβαλαν κατηγορητήριο κατά του κουρδικού κόμματος HDP, το οποίο αποτελεί και το δεύτερο μεγαλύτερο αντιπολιτευτικό κόμμα στη χώρα. Το κοινοβούλιο της χώρας είχε ήδη αποσύρει τη βουλευτική ασυλία του μέλους του HDP Ομέρ Φαρούκ Γκεργκερλιόγλου το 2016 λόγω ενός tweet. Το HDP κατηγορείται πως υποστηρίζει το ΡΚΚ, μια -σύμφωνα με το τουρκικό κράτος- τρομοκρατική οργάνωση που βρίσκεται σε ανοιχτό πόλεμο με την Τουρκία από το 1984.

Το σύμπλεγμα της προβληματικής οικονομίας και της πολιτικής κατάστασης αποτελεί εκρηκτικό μείγμα εν μέσω μιας πανδημίας. Τίποτα από όλα αυτά δεν σηματοδοτούν μια καλή έκμβαση τόσο για την Τουρκία, όσο και για την κυβέρνηση Ερντογάν.

Πάντως, το κόστος δανεισμού της Τουρκίας συνεχίζει να αυξάνεται επικίνδυνα, κάτι που αποτυπώνεται στην απόδοση των δεκαετών ομολόγων που έφθασαν σε υψηλό διμήνου.

Πηγή: capital.gr /sofokleous10.gr

Μοιραστείτε το:
Tagged