Τα κρυπονομίσματα, η παγκοσμιοποίηση και ο νεοπατριωτισμός-εθνικισμός

Αναλύσεις Οικονομικά
Μοιραστείτε το:

Ο Τραμπ, ο Μέτερνιχ, το Bitcoin και ο Βοναπάρτης…

Ο προοδευτισμός και ο συντηρητισμός είναι θέμα της εκάστοτε χρονικής συγκυρίας. Κάθε νέα ιδέα, οικονομικό ή πολιτικό σύστημα ή έστω πολιτισμός προκύπτει από την ανάδυση νέων αναγκών. Οι φορείς τους εξαπλώνονται  και όταν αποκτούν μια κρίσιμη μάζα συγκρούονται με το παλαιό και γίνονται καθεστώς.

Με τον καιρό αυτό που προέκυψε σαν πρόοδος γίνεται συντήρηση και προσπαθεί να αμυνθεί απέναντι στην ανάδυση ιδεών και πρακτικών που το αμφισβητούν…

Εμείς οι νεοέλληνες αποκτήσαμε για πρώτη φορά υπόσταση στην ιστορία με την επανάσταση του 1821 εναντίον της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Εκτός του Σουλτάνου την ελληνική επανάσταση πολέμησε φανατικά και ο  Κλέμενς Βέντσελ Λόταρ φον Μέτερνιχ ( Klemens Wenzel Lothar von Metternich, 1773-1859) ο οποίος τη χρονιά που ξεκινούσε η εξέγερση των Ελλήνων διοριζόταν καγκελάριος της αυτοκρατορίας των Αψβούργων (Αυτοκρατορία της Αυστροουγγαρίας).

Την εποχή εκείνη η Ευρώπη συγκλονιζόταν από τα επαναστατικά κινήματα που είχαν πυροδοτήσει νωρίτερα οι ιδέες του διαφωτισμού και της γαλλικής επανάστασης. Το υποκείμενο της γαλλικής επανάστασης ήταν η ανερχόμενη τάξη των αστών η οποία ήταν φορέας των ιδεών του φιλελευθερισμού αλλά  και του εθνικού ταυτοτικού προσδιορισμού.

Πριν από αυτήν την εποχή οι έννοιες του έθνους και του έθνους – κράτους ήταν άγνωστες. Οι λαοί ζούσαν σε μεγάλες πολύγλωσσες αυτοκρατορίες χωρίς συντάγματα, εκλογές και ατομικά δικαιώματα. Ταυτοποιούνταν κυρίως μέσω των θρησκειών οι κανόνες των οποίων αποτελούσαν τα πρωτόγονα συντάγματα.

Την εποχή των αυτοκρατοριών το πολιτικοοικονομικό μοντέλο ήταν η φεουδαρχία κατά την οποία κάποιοι τύχαινε να γεννηθούν  αριστοκράτες και είχαν πλούτο και εξουσία και κάποιοι δουλοπάροικοι που όσο και να προσπαθούσαν δεν μπορούσαν να αλλάξουν τη μοίρα τους.

Ήταν ένα κλειστό σύστημα που ο καθένας ανήκε σε μια θέση γιατί έτσι απαιτούσε μια ανώτερη δύναμη, οι κανόνες της οποίας μορφοποιούνταν μέσω της θρησκείας.

Κάποια στιγμή οι αριστοκράτες λόγω της ήσσονος προσπάθειας αφού τα έβρισκαν όλα έτοιμα είχαν γίνει τόσο μαλθακοί που υστερούσαν έναντι των αστών (εμπόρων και βιοτεχνών). Ήταν θέμα χρόνου οι δεύτεροι να συμπαρασύρουν τους δουλοπάροικους στην εξέγερση και να πάρουν την εξουσία.

Μετά το χάος της πρώτης περιόδου της γαλλικής επανάστασης, η εξουσία πέρασε στο Ναπολέοντα ο οποίος ξεκίνησε έναν πόλεμο εναντίον όλων των παλαιών αυτοκρατοριών της Ευρώπης με ιδεολογικό όπλο τον αστικό εθνικισμό.

Την περίοδο που συνέβαιναν αυτά στην Ευρώπη ξέσπασε και η ελληνική επανάσταση εναντίον της παρακμάζουσας Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Όπως γράψαμε πριν λίγες μέρες, στην ελληνική επανάσταση σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι Έλληνες της διασποράς πολλοί από τους οποίους είχαν επηρεαστεί από τις ιδέες της γαλλικής επανάστασης.

Ο Μέτερνιχ πολέμησε την ελληνική επανάσταση όπως και την εξάπλωση των ιδεών της γαλλικής επανάστασης μερικές από τις οποίες ήταν ο φιλελευθερισμός και ο εθνικισμός. Ο λόγος ήταν απλός, η διάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας θα επιτάχυνε τη διάλυση της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας και του μοντέλου της φεουδαρχικής αριστοκρατίας.

Αν και η γαλλική επανάσταση ξεκίνησε το  1789 το τέλος των αυτοκρατοριών και η πλήρης οργάνωση της Ευρώπης (του τότε γνωστού κόσμου) σε εθνικά κράτη ολοκληρώθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα με το τέλος του πρώτου παγκόσμιου πολέμου.

Πριν από αυτήν την περίοδο η Ευρώπη σπαράσσονταν από θρησκευτικούς κυρίως πολέμους. Μετά την θέση τους πήραν οι εθνικοί πόλεμοι. Τόσο οι μεν όσο και οι δε αποτελούσαν τον ιδεολογικό μανδύα της διεκδίκησης από ομάδες λαών των φυσικών πόρων άλλων ομάδων.

Τη μεγαλύτερη περίοδο ειρήνης η Ευρώπη την έζησε μετά τον δεύτερο μεγάλο πόλεμο και σημαντικό ρόλο σ΄αυτό έπαιξε και παίζει η ενοποίηση των αγορών των εθνικών κρατών. Δηλαδή, σημαντικό ρόλο έπαιξε η ΕΟΚ που αργότερα μετεξελίχθηκε σε Ε.Ε.

Μέχρι πριν  1-2 δεκαετίες τα άτομα σε όλον τον κόσμο ζούσαν σε έθνη- κράτη και δομούσαν μια προσωπική ταυτότητα μέσω της δημόσιας εκπαίδευσης του έθνους κράτους. Όλοι μάθαιναν την ίδια γλώσσα, την ίδια θρησκεία και να πειθαρχούν στους ίδιους νόμους.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια έφεραν δραματικές ανατροπές αφού οι άνθρωποι πλέον ταξιδεύουν περισσότερο, επικοινωνούν με ανθρώπους απ’ όλον τον κόσμο και μπορούν να εργάζονται ή να ψυχαγωγούνται εύκολα εκτός εθνικών ορίων.

Αν πριν από 50 χρόνια το έθνος ήταν η βασική κοινότητα μέσω της οποίας κάποιος αυτοπροσδιοριζόταν έναντι των άλλων, σήμερα μάλλον είναι οι κοινότητες των κοινωνικών δικτύων που συχνά είναι υπερεθνικές και υπερταξικές που παίζουν σημαντικό ρόλο.

Μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά που όριζαν ένα έθνος ήταν η γλώσσα, η θρησκεία, οι κοινές αξίες και σίγουρα το εθνικό νόμισμα. Κάθε έθνος-κράτος είχε μια οικονομική, πολιτική  και πνευματική ελίτ που όριζε τους κανόνες και η συμμετοχή σ’ αυτήν αποτελούσε το δέλεαρ για την υπακοή και αναρρίχηση των κατώτερων τάξεων.

Όπως και τον 17ο και 18ο αιώνα ήταν η αστική τάξη που αναδυόταν, υπάρχει μια νέα δυναμική τάξη που αναδύεται ανάμεσα σε όλα τα έθνη-κράτη της υφηλίου και τα μέλη της φαίνεται να έχουν περισσότερα κοινά μεταξύ τους παρά με άλλους υπηκόους του ίδιου έθνους- κράτους.

Η νέα αυτή τάξη πιστεύει στην παγκοσμιοποίηση, τις εύκολες μετακινήσεις ανάμεσα σε χώρες και ηπείρους, την εργασία μέσω δικτύων χωρίς σαφή γεωγραφική ή κρατική δέσμευση, το ελεύθερο εμπόριο κλπ.

Φυσικά υπάρχουν και κοινωνικά στρώματα που φοβούνται και ανησυχούν από αυτές τις εξελίξεις γιατί αδυνατούν να προσαρμοστούν και νιώθουν πως απειλούνται.

Υπάρχουν πολλά στοιχεία π.χ. που δείχνουν πως οι δουλοπάροικοι της εποχής της φεουδαρχίας δεν ήθελαν να εξελιχθούν σε πολίτες που έπρεπε να βιοπορίζονται από τη μισθωτή εργασία. Προτιμούσαν να εργάζονται για ένα φεουδάρχη από το πρωί μέχρι το βράδυ και αυτός να έχει την ευθύνη να έχουν στέγη και τροφή.

Η μισθωτή εργασία είχε προοπτικές για τους δραστήριους αλλά για τους περισσότερους σήμαινε απλά περισσότερες ευθύνες. Η κινηματογραφική ταινία Manderlay του Lars von Trier το 2005, πραγματεύεται αριστοτεχνικά αυτό το ζήτημα.

Ο Ντόναλντ… Μέτερνιχ…

Ένιωσα την ανάγκη να κάνω αυτήν τη μικρή αναδρομή διαβάζοντας την ομιλία του προέδρου Τραμπ στον ΟΗΕ προχθές η οποία αναπαράχθηκε ενθουσιωδώς από μέσα ενημέρωσης όπως π.χ. το “Μακελειό”.

Είπε λοιπόν ο πλανητάρχης:

“Το μέλλον δεν ανήκει σε αυτούς που προωθούν την παγκοσμιοποίηση, αλλά σε αυτούς που ασπάζονται τον πατριωτισμό”

“Ο ελεύθερος κόσμος πρέπει να ενστερνιστεί τα εθνικά του θεμέλια. Δεν πρέπει να προσπαθεί να τα διαγράψει ή να τα αντικαταστήσει”,

“Το μέλλον ανήκει στα κυρίαρχα και ανεξάρτητα κράτη που προστατεύουν τους πολίτες τους, σέβονται τα γειτονικά έθνη και τιμούν τις διαφορές που κάνουν κάθε έθνος διαφορετικό και μοναδικό.

Το μέλλον δεν ανήκει στους υπέρμαχους της παγκοσμιοποίησης, το μέλλον ανήκει στους πατριώτες”.

Παράλληλα, εξέφρασε την ελπίδα ότι θα καταλήξει σε μια “εξαίρετη” εμπορική συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο όταν το τελευταίο αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. “Εργαζόμαστε στενά με τον πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον για μια εξαίρετη εμπορική συμφωνία”.

Όλα αυτά θυμίζουν τον τρόπο που οι πρίγκιπες σαν τον Μέτερνιχ προσπαθούσαν να στηρίξουν τον προ του πρώτου παγκοσμίου πολέμου κόσμο…

Αυτό είναι θεμιτό. Τα πράγματα όμως εξελίσσονται και μάλιστα τις τελευταίες δεκαετίες με επιταχυνόμενους ρυθμούς. Η μεγαλύτερη επανάσταση της Δύσης, η θρησκευτική μεταρρύθμιση, ακολούθησε την επανάσταση της τυπογραφίας με καθυστέρηση αιώνων. Από την ανακάλυψη του διαδικτύου μέχρι την έκρηξη των κοινωνικών δικτύων έχουν περάσει μόνο περί τα 30 χρόνια. Μια εννιάχρονη που είδε πριν λίγες μέρες την πρώτη μου γραφομηχανή, μια παλιά Remington σαν διακόσμηση στη βιβλιοθήκη, ρωτούσε τι είναι αυτό, γιατί δεν είχε ξαναδεί κάτι παρόμοιο…

Το βασικό ερώτημα είναι ποιος θα παίξει τον ρόλο του πορθητή και πυρπολητή του παλιού κόσμου; Τον ρόλο δηλαδή που έπαιξε  ο Ναπολέων Βοναπάρτης την εποχή των αστικών επαναστάσεων…

Αν πριν τη γαλλική επανάσταση κάποιος ήθελε να ρίξει μια ματιά στον κόσμο που έρχεται θα έπρεπε να ρίξει μια ματιά στα λήμματα των εγκυκλοπαιδιστών.

Όποιος θέλει να ρίξει μια ματιά πάντως στον κόσμο που έρχεται ας παρατηρήσει τις κοινότητες των κοινωνικών δικτύων αλλά και τις κοινότητες των κρυπτονομισμάτων…

Κάθε μια χρησιμοποιεί τη δική της γλώσσα, έχει τις δικές της αξίες και από τη στιγμή που θα αποκτήσει και το δικό της νόμισμα η υπόσταση και η ισχύς της θα πολλαπλασιαστεί.

Ενδεχομένως ο νέος “Ναπολέων Βοναπάρτης” να είναι κάποιος σαν τον Σατόσι Νακαμότο ο οποίος είναι αυτός που επινόησε τον αλγόριθμο πάνω στον οποίο βασίζεται το Bitcoin, το πλέον γνωστό από τα κρυπτονομίσματα.

Ενδεχομένως το  μέγεθος αυτής της δυναμικής να υπερβεί την κρίσιμη μάζα που οδηγεί στην έκρηξη με την κυκλοφορία του Libra του κρυπτονομίσματος που θα έχει σαν βάση την κοινότητα των 2 δισ. μελών του Facebook.

Πάντως οι Κεντρικοί Τραπεζίτες και τα Κράτη ανησυχούν καθώς διαβλέπουν πώς με τις εξελίξεις αυτές θα χάσουν τον έλεγχο επί των υπηκόων, κατ’ άλλους πολιτών, σύμφωνα με τα οράματα των αστικών επαναστάσεων.  Το βασικό εργαλείο εξουσίας επί των πολιτών εκτός από μονοπώλιο της εκπαίδευσης  είναι το προνόμιο να τυπώνουν χρήμα. Το προνόμιο της εκτύπωσης χρήματος μοιάζει με το δικαίωμα κάποιου να έχει το χέρι του στην τσέπη σας με τρόπο παρόμοιο με αυτόν που οι φεουδάρχες όριζαν τις ζωές των δουλοπάροικων…

Προγενέστερα της μεγάλης κρίσης των αρχών του περασμένου αιώνα το προνόμιο της κοπής νομίσματος το είχαν οι ιδιώτες και η αξία του νομίσματος ήταν συνάρτηση της αξιοπιστίας του εκδότη. Οι άνθρωποι είχαν δικαίωμα να επιλέξουν ποιο νόμισμα θα αποδεχτούν…

Τα κρυπτονομίσματα επαναφέρουν το δικαίωμα της  επιλογής του νομίσματος με το οποίο  θέλει κάποιος να αμείβεται ή να αποταμιεύει. Σπάνε το κρατικό μονοπώλιο και γι’ αυτό θα πολεμηθούν. Αλλά μάλλον θα νικήσουν γιατί τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει τον ευφυή άνθρωπο που προάγει την πρόοδο.

Κώστας Στούπας / [email protected]

Πηγή: capital.gr

Μοιραστείτε το:
Tagged