«Μουσικό Σεργιάνι»: 22 ρεμπέτικα πορτρέτα – του Ηλία Βολιότη Καπετανάκη

Βιβλιογραφικά
Μοιραστείτε το:
«Μουσικό Σεργιάνι»: 22 ρεμπέτικα πορτρέτα

Η βιογραφία, το πορτρέτο, τα αδημοσίευτα ντοκουμέντα είναι σημαντικό είδος στα ελληνικά γράμματα, ιδίως για τους βάρδους της μουσικής, με δεδομένο την μεγάλη απήχηση, που έχει αυτή στον λαό μας. Κάτι, όμως δημοφιλές, που «πουλάει», συχνά πέφτει θύμα ανόητων προκαταλήψεων χυδαίας εμπορευματοποίησης και ανεύθυνου κουτσομπολιού.

Οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα, όπως για παράδειγμα η προσφορά του Ηλία Βολιότη – Καπετανάκη. Πρόθεσή μου να σημειώσω την διαφορετική αντιμετώπιση, την άλλη αισθητική και κοινωνική ματιά, που έχει καθιερώσει ο Ηλίας Βολιότης – Καπετανάκης στις βιογραφίες, που πραγματεύεται στα εξαιρετικά του έργα.

του Θανάση Πλατίνου

Πριν από χρόνια, δεν θυμάμαι πότε, μας είχε παρουσιάσει τους «Μάγκες Αλήστου Εποχής» με 24 ρεμπέτικα πορτρέτα. Τώρα επανέρχεται με το καινούριο του βιβλίο: «Μουσικό Σεργιάνι. Άλλα 22 ρεμπέτικα πορτρέτα», και τα δυο βιβλία κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μετρονόμος.

Το πρώτο, που χαρακτηρίζει το συγγραφέα στο «Μουσικό Σεργιάνι» είναι ότι επιλέγει άπαιχτα θέματα, προσωπικότητες της λαϊκής μουσικής για τους οποίους δεν υπάρχει δημοσιευμένη βιογραφία. Και μετά ψάχνει αμέτρητες μέρες, μήνες, χρόνια, για να στοιχειοθετήσει το πορτρέτο, όχι υποκύπτοντας στο εύκολο κουτσομπολιό, σε κάλπικα περιστατικά, ή σε φημολογίες, αλλά σαν τον ζωγράφο –επιτρέψτε μου τον παραλληλισμό- προσπαθεί να φιλοτεχνήσει τον πίνακα της εποχής στην οποία ζει, παράδειγμα ο Βαγγέλης Σωφρονίου, η Ρένα Στάμου, ο Δημήτρης Γκόγκος – Μπαγιαντέρας. Πολλά στοιχεία, φωτογραφίες κι άλλα ντοκουμέντα συνθέτουν την κάθε βιογραφία.

Δεύτερο στοιχείο: Αμεσότατη αφήγηση. Όταν ο βιογραφούμενος είναι εν ζωή απολαμβάνουμε την συζήτηση λες και είμαστε στο σαλόνι του σπιτιού του. Αν ο συγγραφέας δεν ευτύχησε να τον συναντήσει μιλά με τα παιδιά του και άλλους συγγενείς. Καις τις δυο περιπτώσεις φιλτράρει τις αφηγήσεις από τις εσφαλμένες και υπερβολικές προσχώσεις του χρόνου δίνοντας βάση μόνο στο τεκμηριωμένο ιστορικό γεγονός. Κάθε βιογραφούμενος ένας ακόμα ορμητικός χείμαρρος στο μεγάλο ποτάμι της λαϊκής μας μουσικής, που χύνεται στην θάλασσα της καρδιάς μας.

Το τρίτο στοιχείο, που θέλω να σημειώσω στο καινούριο βιβλίο του Ηλία Βολιότη –Καπετανάκη, ιδιαίτερα σε σχέση με τα προηγούμενα 24 πορτρέτα, που μας είχε με μεγάλο κέφι τρατάρει (Μάγκες Αλήστου Εποχής), είναι ότι έχει προχωρήσει πολύ και ο λόγος του, είναι πιο εικονικός, πιο μεστός και ουσιαστικός στο «Μουσικό Σεργιάνι» δίνοντας, πιστεύω, πιο εύκολη και άμεση μέθεξη στον αναγνώστη.

Διαβάζοντας το βιβλίο αυτό είχα την αίσθηση ότι ο βιογραφούμενος είναι δίπλα μου και θα πιάσει το μπουζούκι να μας ρίξει δυο πενιές. Δεν μπορεί να μην επισημανθεί το καλαίσθητο της έκδοσης, καλό χαρτί, σκληρό εξώφυλλο, προσεγμένη σελιδοποίηση. Με τα όλα της μερακλίδικη δουλειά!

Πως προέκυψε;

Πρόσφατα το «Μουσικό Σεργιάνι» παρουσιάστηκε σε εκδήλωση στον Βόλο, γενέτειρα του συγγραφέα. Μιλώντας ο Η. Βολιότης – Καπετανάκης, μεταξύ άλλων, υπογράμμισε:

Η. Βολιότης – Καπετανάκης

«Ερευνώντας για την ελληνική μούσα δεν μπορούσα παρά, εκτός από τα λαογραφικά στοιχεία, εκτός από αυτήν καθ’ αυτήν την μουσική, να ανατρέχω σε βιογραφίες μεγάλων της δημιουργών. Στόχος η ανασύνθεση της εποχής, που όλοι αυτοί έζησαν και δημιούργησαν. Τρώγοντας έρχεται η όρεξη – λέει η λαϊκή παροιμία.

Ήταν συγκλονιστικό να βρίσκεις απογόνους μεγάλων λαϊκών συνθετών ή τραγουδιστών, που μέχρι εκείνη την στιγμή δεν ξέραμε τίποτα για αυτούς. Βοήθησε, είναι αλήθεια και η τύχη να έχω την τιμή να βιογραφήσω για πρώτη φορά μουσικές μεγαλοφυΐες σαν τον Ανέστη Δελιά ή τον Γιώργο Κάβουρα Αποφάσισα να καταπιαστώ αυτοτελώς με βιογραφίες. Κυκλοφόρησαν το 2005, οι «Μάγκες Αλήστου Εποχής» με 24 «ρεμπέτικα» πορτρέτα, πήγαν καλά έκαναν δεύτερη έκδοση (2010) και συνεχίζουν να πουλάνε μέχρι σήμερα.

Στις δημοσιογραφικές μου συνεργασίες με περιοδικά (κυρίως «Μετρονόμος») και εφημερίδες, στις ραδιοφωνικές εκπομπές, που έκανα στην Ε.Ρ.Τ. κι άλλους σταθμούς …βγήκαν άλλα 22 πορτρέτα, που έγιναν βιβλίο τον Νοέμβριο του 2014, πάλι από τις εκδόσεις «Μετρονόμος». Είναι το Μουσικό Σεργιάνι», που παρουσιάζουμε στον Βόλο, περιέχει τρεις μεγάλους Βολιώτες, τους συνθέτες Θόδωρο Δερβενιώτη, Λάκη Μπαλλή και τον τραγουδιστή Μιχάλη Χασαπάκη. Επιμένω στις βιογραφίες με ιδιαίτερο τρόπο:

Ο μεστός αφηγηματικός λόγος να «ζωγραφίζει» αδρά το πορτρέτο και παράλληλα να αναδύεται ζωντανά η εποχή αναφοράς. Δεν με ενδιαφέρει η μουσειακή αναπόληση, αλλά η ανάδειξη στοιχείων, που μπορούν να εμπνέουν στην εποχή μας».

«Μουσικό Σεργιάνι», σε ανάμνηση και της δημοφιλούς και από σαράντα κύματα περασμένης ωραίας και πολύχρονης ομότιτλης εκπομπής του συγγραφέα στην Ελληνική Ραδιοφωνία (Ε.ΡΑ.) της πάλαι ποτέ Ε.Ρ.Τ. καθώς όπως είναι γνωστό μας διασκέδαζε παρουσιάζοντας πότε κάθε απόγευμα, άλλοτε μια φορά την εβδομάδα τον ανθό της σύγχρονης λαϊκής μουσικής συγκομιδής αλλά και συχνά προκαλούσε την οργή των ιθυνόντων με τον αιρετικό του λόγο.

Με εξώφυλλο τον πανέμορφο πίνακα του Πάνου Φειδάκη «Πρωτομαγιά», βιογραφούνται οι:

  • Δημήτρης Γκόγκος – Μπαγιαντέρας
  • Κώστας Καπλάνης
  • Στέλιος Κηρομύτης
  • Οδυσσέας Μοσχονάς
  • Ρένα Στάμου
  • Γρηγόρης Ασίκης
  • Λάμπρος Λεονταρίδης
  • Ευάγγελος Σωφρονίου
  • Μιχάλης Τρίμης
  • Νίκος Καλαϊτζής – Μπινταγιάλας
  • Γιώργος Φωτίδας
  • Τόλης Χάρμας
  • Δημήτρης Ρουμελιώτης
  • Γιάννης Τατασόπουλος
  • Στέλιος Δούσης
  • Γεράσιμος Κλουβάτος
  • Στέλιος Λαζάρου
  • Ευάγγελος Μπαλλής
  • Μιχάλης Χασαπάκης
  • Γιάννης Ήττος
  • Πέτρος Αυγέρης
  • Θεόδωρος Δερβενιώτης

Σε συγχυσμένη εποχή και διεφθαρμένη κοινωνία, που κυριαρχούν φτηνιάρικοι, εμπορικοί, κυρίως σκανδαλοθηρικοί, τάχα βιογραφικοί διθύραμβοι, που συνιστούν κατ’ ουσία δεινή ασέβεια και προκλητική δυσφήμιση των υποκειμένων τους, ο Ηλίας Βολιότης – Καπετανάκης επιμένει στο να σκιαγραφεί την εποχή του «Ρεμπέτικου», όπως την έζησαν οι δημιουργοί του επιστημονικά συγκρίνοντας όλες τις αναφορές και πηγές, πρωτίστως το ίδιο τους το έργο, τα άσματα, που μας άφησαν και που τα τραγουδάμε και σήμερα, γιατί πολλά από αυτά είναι σαν να γράφτηκαν… αύριο.

Δεν διστάζει να καταπιάνεται με επίμαχα ζητήματα, όπως λόγου χάρη για τον αληθινό δημιουργό του«Μινόρε της Αυγής», για ορισμένους τραγουδιστές, που εμφανίζονται ως συνθέτες δεκάδων επιτυχιών, για τα κυκλώματα της δισκογραφίας και τα παιχνίδια, που παίζονταν τότε σε βάρος των δημιουργών, κ.λπ. Μέσα από κάποιες βιογραφικές αφηγήσεις προκύπτουν άγνωστες σελίδες της πορείας του λαϊκού τραγουδιού, για παράδειγμα η καριέρα του μπουζουκιού στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α.

«Στους πρωτόπειρους αναγνώστες – συνεπιβάτες το νέο μελωδικό ταξίδι οφείλω να επαναλάβω διευκρινιστικά –σημειώνει ο Η. Βολιότης Καπετανάκης: Δεν θα διαβάσετε ξενέρωτες μελό αγιογραφίες! Εικόνες θα δείτε με τα μάτια της ψυχής! Σάρκινες φάτσες, όχι πραγματικότητα εικονική. Με τις μεγάλες τους αδυναμίες. Κυρίως μ’ αυτές. Γιατί, όσο πιο έντονα και βασανιστικά πάθη και κουσούρια, τόσο πιο μεστό και όμορφο, τόσο πιο (σχετικά) διαχρονικό έργο. Αρκεί μοναδικό ταλέντο να το γονιμοποιεί. Ό,τι σπανίζει σήμερα στην πιθηκογόνα εποχή μας»…

Μοναδική φωτογραφία, 29 Αυγούστου 1940, στην Κουκουράβα Αγυιάς. Η ιστορία της δημοτικής μουσικής στην Μαγνησία. Όρθιοι εξ αριστερών: Κουτσίμπος Γιώργος, λαούτο από το Κεραμίδι Πηλίου, Πούλιος Θανάσης λαούτο, από τα Κανάλια Βόλου, Χαλκιάς Παύλος, λαούτο, από τον Βόλο, Κουτσίμπος Δημήτρης, κλαρίνο, από το Κεραμίδι, Συλλογιστός Δημήτριος, αναφέρεται ως βιολιστής, κρατά ακορντεόν, από την Κερασιά Βόλου, Γκιόλμας Θανάσης, κλαρίνο, από την Κερασιά, Παδάς Χρήστος λαούτο, από την Κάπουρνα. Καθιστοί εξ αριστερών: Γιώργος Ζήσης, ο περίφημος Γυφτογιώργος, κλαρίνο, Θανάσης Κλώτσαρας, βιολί, Ηπειρώτης, Αχιλλέας (Χείλος) Χατζηζήσης, κλαρίνο, από τα Κανάλια, Τάμπαλης Ιωάννης, λαούτο, από το Πουρί, Σγούρας, βιολί, από την Αγυιά, Λυγκεράς, σαντούρι, από την Αγυιά (αρχείο Απ. Γλαφυριώτη)
  • Kάνω επίλογο με τα πορτρέτα, που αφορούν Βολιώτες βάρδους, που έγιναν γνωστοί στο Πανελλήνιο και στον απόδημο ελληνισμό. Πρώτη φορά βιογραφείται ο Θεόδωρος Δερβενιώτης με μοναδικά ντοκουμέντα για τους παιχνιδιάτορες του Πηλίου.
  • Ο μπουζουξής Λάκης Μπαλλής, που αφού επέζησε από θαύμα στην πείνα της Κατοχής κατέκτησε όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και το κοινός τις Η.Π.Α.
  • Τέλος ο ξεχασμένος, πλην εξαιρετικός τραγουδιστής Μιχάλης Χασαπάκης, που ολόκληρος Βόλος δεν αξιώθηκε να του κάνει ένα τιμητικό αφιέρωμα.

Κατακλείδα: Το «Μουσικό Σεργιάνι» του Ηλία Βολιότη – Καπετανάκη, δεν είναι μια μουσειακή βιογράφηση, συνιστά προβολή και μέθεξη του μεγάλου και διαχρονικού Παλιού, που αλίμονο αν δεν ζει και μεταβολίζεται στο εκάστοτε σήμερα…

Vukentra

Μοιραστείτε το:
Tagged