Θέατρα Ελλάδας: Προοπτικές χειμώνα και ευρωπαϊκές πρακτικές

Θέατρο-Κινηματογράφος
Μοιραστείτε το:

«Βόλτα» στα θέατρα της Ευρώπης

Οι νέοι όροι λειτουργίας των θεατρικών, μουσικών και κινηματογραφικών χώρων, που ανακοινώθηκαν χθες από την κυβέρνηση, προβλέπουν σύνδεση του ορίου πληρότητάς τους με τις τάσεις των επιδημιολογικών μεγεθών κάθε περιοχής. Τι συμβαίνει όμως την ίδια στιγμή σε χώρες της Ευρώπης; Σκηνοθέτες και καλλιτεχνικοί διευθυντές από το Βερολίνο, το Παρίσι και το Λονδίνο μιλούν στην «Κ» (φωτ. shutterstock).

γράφουν οι Σάκης Ιωαννίδης & Νικόλας Ζώης

Οι νέοι όροι λειτουργίας των θεατρικών, μουσικών και κινηματογραφικών χώρων, που ανακοινώθηκαν χθες από την κυβέρνηση, προβλέπουν σύνδεση του ορίου πληρότητάς τους με τις τάσεις των επιδημιολογικών μεγεθών κάθε περιοχής. Τι συμβαίνει όμως την ίδια στιγμή σε χώρες της Ευρώπης; Σκηνοθέτες και καλλιτεχνικοί διευθυντές από το Βερολίνο, το Παρίσι και το Λονδίνο μιλούν στην «Κ» (φωτ. shutterstock).

Ισως ήταν η ανακοίνωση που ο καλλιτεχνικός κόσμος και οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό περίμεναν με τη μεγαλύτερη, μέχρι τώρα, ανυπομονησία. Κι αυτό, γιατί μετά ένα επιεικώς δύσκολο καλοκαίρι, ο επικείμενος θεατρικός και μουσικός χειμώνας έμοιαζε τουλάχιστον αβέβαιος.

Τελικά, όπως ανακοίνωσε χθες ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς, από την ερχόμενη Δευτέρα, η λειτουργία των χώρων πολιτισμού, τα επίπεδα πληρότητάς τους και τα υπόλοιπα υγειονομικά μέτρα που θα πρέπει να τηρούν, θα καθορίζονται από τον «χάρτη προστασίας και υγειονομικής ασφάλειας», που παρουσίασε ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης.

Συγκεκριμένα, όπως είχε αναφέρει και εχθές η «Κ», η πληρότητα θεατρικών, μουσικών και κινηματογραφικών αιθουσών θα συνδέεται με τα επίπεδα κινδύνου κάθε περιοχής και θα διαμορφώνεται στο 65% (επίπεδο 1), στο 50% (επίπεδο 2) και στο 30% (επίπεδο 3). Προς μεγάλη ικανοποίηση των παραγωγών εκδηλώσεων, το αίτημά τους για κατάργηση του πλαφόν στον αριθμό θέσεων (το οποίο θα εφαρμοζόταν επί της πληρότητας), ικανοποιήθηκε. Υπό διαμόρφωση είναι και οι όροι της επιδότησης των κενών θέσεων σε θέατρα, μουσικούς και συναυλιακούς χώρους και κινηματογράφους, που ανέφερε πρόσφατα η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

Σύμφωνα με τον χάρτη, ο οποίος θα επικαιροποιείται κάθε δύο εβδομάδες, η περιοχή της Αττικής βρίσκεται στο τρίτο επίπεδο επικινδυνότητας. Η υποχρεωτική χρήση μάσκας που προβλέπεται, έχει γίνει ίσως συνήθεια. Ομως, η πληρότητα 30%, είναι ενδεχομένως ένα μέτρο που δεν επιτρέπει αισιοδοξία σε αρκετούς επιχειρηματίες του πολιτισμού. Το ενδιαφέρον είναι ότι, τηρουμένων των αναλογιών, σε άλλες πόλεις της Ευρώπης, η πληρότητα των θεατρικών, μουσικών και κινηματογραφικών αιθουσών, κυμαίνεται στο 50%. Αναγνωρίζοντας τις υγειονομικές αλλά και οικονομικές διαφορές μας με τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Αγγλία, παρακάτω επιχειρούμε μια παρουσίαση των όσων ισχύουν εκεί για τον πολιτισμό, μιλώντας με εγχώριους εκπροσώπους του. Τα συμπεράσματα δεν προσφέρονται για αδόκιμες συγκρίσεις. Ενίοτε όμως, τουλάχιστον όσον αφορά μια γενική στάση απέναντι στον πολιτισμό, κάνουν εκείνη την ανυπομονησία που λέγαμε στην αρχή, να παρατείνεται για λίγο ακόμα.

ΓΑΛΛΙΑ

Μικροί και μεσαίοι χώροι φτάνουν το 50%

Ο προβληματισμός για την αυξητική τάση των κρουσμάτων και τις συνέπειες στον πολιτισμό που υπάρχει σε όλη την Ευρώπη δεν αφήνει απέξω τη Γαλλία. Οι κανόνες που έχει θέσει το γαλλικό κράτος για τη λειτουργία των θεάτρων και των χώρων πολιτισμού μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή αλλά ο γενικός κανόνας, όπως μας τον μεταφέρουν επαγγελματίες του χώρου, είναι η τήρηση των αποστάσεων, η χρήση μάσκας από το κοινό και η διατήρηση ενός καθίσματος κενού ανάμεσα σε δύο θέσεις. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι τα μικρά και μεσαίας χωρητικότητας θέατρα μπορούν να λειτουργήσουν με πληρότητα που αγγίζει το 50%.

Για τους μεγάλους χώρους όμως υπάρχουν μεγάλα προβλήματα. Οπως λέει στην «Κ» ο καλλιτεχνικός συντονιστής της Οπερας των Παρισίων, Ηλίας Τζεμπετονίδης, οι θεατές δεν μπορούν να ξεπεράσουν τα 1.000 άτομα σε μια αίθουσα χωρητικότητας 2.500 ατόμων, ενώ υπάρχουν σκέψεις από την πολιτεία για περαιτέρω μείωση του επιτρεπόμενου αριθμού θεατών. «Τυπικά λειτουργούμε αλλά στην πραγματικότητα είμαστε κλειστοί, δεν κάνουμε παραστάσεις», μας λέει και προσθέτει ότι η τελευταία παράσταση στο διάσημο λυρικό θέατρο έγινε τον Σεπτέμβριο σε μορφή κοντσέρτου και σχεδόν με τον ίδιο τρόπο εξετάζεται η πιθανότητα να ανέβει η «Τραβιάτα» του Βέρντι στα τέλη Νοεμβρίου ή μέσα στον Δεκέμβριο. Η διάσημη όπερα είναι ένας οργανισμός με ετήσια κρατική επιχορήγηση ύψους 220 εκατ. ευρώ που καλύπτει τα λειτουργικά της έξοδα. Τα έσοδα από εισιτήρια και χορηγίες (περίπου 130 εκατ. ευρώ) έχουν εξαφανιστεί λόγω κορωνοϊού.

«Αν δεν αλλάξει κάτι σε σχέση με την κατάσταση της επιδημίας πιστεύω ότι στα μεγάλα λυρικά θέατρα η σεζόν θα ακυρωθεί», σημειώνει. Τα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζει, μας λέει, η Σκάλα του Μιλάνου (όπου εκεί ο επιτρεπόμενος αριθμός είναι μόλις 500 θεατές με τάσεις για περαιτέρω μείωση), η Royal House Opera στο Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου αλλά και η Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης, η οποία πρόσφατα ανακοίνωσε ότι θα παραμείνει κλειστή την περίοδο 2020-2021. «Κανείς δεν μπορεί να οργανώσει μια παραγωγή πραγματικής όπερας. Ολοι είμαστε σε μια αναμονή», τονίζει.

Τα λυρικά θέατρα που με κάποιον τρόπο προσπαθούν να δουλέψουν είναι στη Βιέννη, μας λέει ο κ. Τζεμπετονίδης, όπου γίνονται τεστ στο προσωπικό και τους καλλιτέχνες σχεδόν καθημερινά, στη Γερμανία με μικρές παραγωγές, στη Μαδρίτη της Ισπανίας, αλλά όχι στη Βαρκελώνη.

Το γαλλικό κράτος στήριξε τον τομέα του πολιτισμού με προγράμματα ύψους 850 εκατ. ευρώ το 2020, ενώ το 2021 το ποσό αυτό θα αυξηθεί στα 2 δισ. ευρώ με μέτρα που θα περιλαμβάνουν ελαφρύνσεις φόρων, ενίσχυση των ζωντανών θεαμάτων, εκπαιδευτικά προγράμματα, αλλά και αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Γαλλίας. Στη Γαλλία λειτουργούν 80.000 πολιτιστικές επιχειρήσεις και δραστηριοποιούνται 670.000 εργαζόμενοι στον πολιτισμό. 

Σ. Ι.

Μια «βόλτα» σε ευρωπαϊκά θέατρα εν μέσω δεύτερου κύματος της πανδημίας. Σκηνοθέτες και καλλιτεχνικοί διευθυντές από το Βερολίνο, το Παρίσι και το Λονδίνο μιλούν στην «Κ» (φωτ. Shutterstock).

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Η κυβέρνηση δίνει 1 δισ. στον πολιτισμό

Αισθητά καλύτερη φαίνεται πως είναι η κατάσταση στο Βερολίνο, καθώς μετά την αναστολή των πολιτιστικών εκδηλώσεων της γερμανικής πρωτεύουσας από τον Μάρτιο μέχρι τον Σεπτέμβριο, αυτή τη στιγμή, το κρατικό και το ελεύθερο θέατρο λειτουργούν, τηρώντας φυσικά τα απαραίτητα μέτρα. Oπως εξηγεί ο σκηνοθέτης Ντάνιελ Βέτσελ, συνιδρυτής της θεατρικής ομάδας Rimini Protokoll, παρόλο που ο αριθμός των κρουσμάτων κορωνοϊού αυξάνεται επιβάλλοντας μεγαλύτερη προσοχή, οι περισσότερες σκηνές υλοποιούν τον προγραμματισμό τους, χωρίς πάντως να λείπουν και κάποιες λίγες ακυρώσεις στο ελεύθερο θέατρο. Η επιτρεπόμενη πληρότητα φτάνει το 50% (από 60% τον Σεπτέμβριο), ενώ ισχύει πλήθος υγειονομικών κανόνων. «Υπάρχουν ρυθμίσεις και για τις αποστάσεις των ηθοποιών, τα φιλιά επί σκηνής απαγορεύονται, άρα υπάρχουν συνέπειες και σε καλλιτεχνικό επίπεδο. Ωστόσο, οι θίασοι έχουν προσαρμοστεί, όπως συμβαίνει και με τις όπερες και τις συναυλίες», λέει ο Γερμανός σκηνοθέτης.

Η κρατική στήριξη προς τους δημιουργούς ήταν τουλάχιστον θερμή. Σύμφωνα με τον Ντάνιελ Βέτσελ, στην αρχή της πανδημίας και μέσω μιας απλής αίτησης, το κρατίδιο του Βερολίνου ενίσχυσε με το ποσό των 5.000 ευρώ όσους καλλιτέχνες έμειναν άνεργοι. Το ζήτημα μεταφέρθηκε σε ομοσπονδιακό επίπεδο, από όπου δόθηκαν ανάλογες επιχορηγήσεις, αφενός σε ελεύθερους επαγγελματίες για κάλυψη των λειτουργικών εξόδων τους και αφετέρου σε δημιουργούς, προκειμένου να παράγουν το καλλιτεχνικό έργο που περιέγραφαν σε σχετικές προτάσεις. «Oχι, δεν υπήρχε μητρώο καλλιτεχνών», λέει ο Ντάνιελ Βέτσελ. «Κατέθετες βιογραφικό και δείγματα της δουλειάς σου, τα οποία ελέγχονταν από ειδικούς που γνωρίζουν την καλλιτεχνική σκηνή. Hταν μια κίνηση εμπιστοσύνης. Στη Γερμανία, ο πολιτισμός θεωρείται ένας τομέας που συνδέεται με την εκπαίδευση και την ανάπτυξη, που κάνει την πόλη ελκυστική, που δίνει δουλειές, φέρνει φόρους και καινοτομεί».

Μεταφέροντας ανακοινώσεις της γερμανικής κυβέρνησης, η δημοσιογράφος της Deutsche Welle και εικαστικός Μαρία Ρηγούτσου, συμπληρώνει ότι η πολιτιστική ζωή της χώρας και ειδικά οι ιδιωτικοί φορείς που δεν έχουν άλλο τρόπο επιβίωσης, θα υποστηριχθούν από ένα πρόγραμμα ύψους ενός δισ. ευρώ. Στα υγειονομικά μέτρα που λαμβάνονται, προσθέτει και την απόσταση έξι μέτρων μεταξύ σκηνής και πλατείας, καθώς και τη συμπλήρωση εντύπων από τους θεατές με τα στοιχεία τους, προκειμένου να γίνει ιχνηλάτηση ενδεχόμενου κρούσματος. «Νομίζω ότι ο πολιτισμός παίζει μεγάλο ρόλο στη Γερμανία. Πολλές φορές το κράτος έχει κατηγορηθεί για σπατάλη, ότι το Βερολίνο π.χ. έχει περισσότερες όπερες από όσες χρειάζεται. Oμως ο πολιτισμός στηρίζεται γιατί αποτελεί σημαντικό κομμάτι της οικονομίας. Οι άνθρωποι του πολιτισμού προσφέρουν στην οικονομία αλλά έχουν και μια υπεραξία. Χαίρουν σεβασμού αλλά αντιμετωπίζονται και ως ελεύθεροι επαγγελματίες, ως επιχειρήσεις σημαντικές για την οικονομική ζωή και την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας».

Ν. Ζ.

ΕΛΛΑΔΑ

Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και το πρόγραμμα «Εξωστρέφεια»

Μια απάντηση στο ερώτημα τι κάνουμε όσο οι σκηνές στην Ελλάδα παραμένουν κλειστές, έδωσε η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση με το πρόγραμμα «Εξωστρέφεια». Ετσι, η Στέγη βγάζει τις ελληνικές παραγωγές της εκτός συνόρων και τις παρουσιάζει εκεί όπου τα θέατρα λειτουργούν. Η πρεμιέρα των RootlessRoot, για παράδειγμα, για τη νέα τους παράσταση «Stones & Bones», όπου οι χορογράφοι Γιόζεφ Φρούτσεκ και Λίντα Καπετανέα συνεργάζονται με τον γλύπτη Πίτερ Ράνταλ που θα επεξεργάζεται μάρμαρο επί σκηνής. Η πρεμιέρα αναβλήθηκε τον Απρίλιο και είχε προγραμματιστεί για τις 30 Σεπτεμβρίου στην Κεντρική Σκηνή. Ωστόσο, λόγω της κατάστασης, το «Stones & Bones» θα κάνει τελικά πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού «Bratislava In Movement στη Σλοβακία» την επόμενη εβδομάδα με 50 θεατές στο κοινό.

Αντίστοιχα, το «Elenit» του Ευριπίδη Λασκαρίδη θα συνεχίσει την περιοδεία του που διακόπηκε τον Μάρτιο. Πρώτος σταθμός είναι το Παρίσι, στο Théâtre de la Cité Internationale στις 5, 6 και 7 Νοεμβρίου, ενώ αργότερα θα βρεθεί και στη σκηνή της Ανσί στη νότια Γαλλία. Το «ΙΟΝ» του Χρήστου Παπαδόπουλου θα ταξιδέψει μέσα στον Οκτώβριο στη Λισσαβώνα, στη σκηνή του Culturgest, ενώ από τις 20 έως τις 22 Νοεμβρίου θα παρουσιαστεί στη Μαδρίτη της Ισπανίας, στο 38ο Autumn Festival, όπου συμμετέχουν σημαντικές παραγωγές από όλο τον κόσμο. Η εικαστικός Κυριακή Γονή θα παρουσιάσει το πολυμεσικό έργο της «Δίκτυα Εμπιστοσύνης» (Networks of Trust, 2018) στην 5η Design Biennial της Κωνσταντινούπολης, που θα διεξαχθεί από τις 15 Οκτωβρίου και για έναν μήνα. Στον τομέα της μουσικής το ARTéfacts ensemble θα δώσει συναυλίες στο Στρασβούργο της Γαλλίας με νέα έργα μέσα στον Νοέμβριο. 

Πηγή: kathimerini.gr

Μοιραστείτε το:
Tagged