Η κυβερνησιμότητα ως πρόσχημα αλλοίωσης της λαϊκής βούλησης

Περιφέρειες
Μοιραστείτε το:

του Σπύρου Τζόκα*

    Ο νόμος  «ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ», όπως  είναι γνωστό, εισάγει  το έστω κολοβό αναλογικό σύστημα στις εκλογές της Αυτοδιοίκησης. Κολοβό γιατί με τις εκλογές σε δυο γύρους μάλλον ενισχύει, παρά αποδυναμώνει το σημερινό μοντέλο του Δημαρχοκεντρισμού και του περιφερειαρχοκεντρισμού. Ωστόσο είναι σαφώς καλύτερο από το προηγούμενο εξόφθαλμα πλειοψηφικό ως προς τα αποτελέσματά του  εκλογικό σύστημα που οδηγεί σε προφανή αλλοίωση της βούλησης του εκλογικού σώματος και καταστρατηγεί την έννοια της Δημοκρατίας στην Αυτοδιοίκηση.

   Η αλλαγή, επομένως,  του εκλογικού συστήματος και η καθιέρωση της απλής αναλογικής δεν είναι απλώς μία αξιακή επιλογή, αλλά στηρίζεται σε πολύ συγκεκριμένα και αναμφισβήτητα πραγματικά δεδομένα και έρχεται να καλύψει ένα υπαρκτό δημοκρατικό έλλειμμα. Εξάλλου όλα τα μέχρι τώρα καλπονοθευτικά συστήματα που διαμόρφωναν «ισχυρές» τοπικές εξουσίες, οδήγησαν σε φαινόμενα αλαζονείας, αμετροέπειας και αδιαφάνειας. Μία απλή επεξεργασία των αποτελεσμάτων των τελευταίων με ενισχυμένο σύστημα (2014) Εκλογών, αρκεί για να αποδειχθεί ο ακραία πλειοψηφικός χαρακτήρας του, όταν  το  60%  των Δημάρχων και Περιφερειαρχών έλαβαν ποσοστό κάτω από 30% και  βάσει του  θεσμικού πλαισίου διέθεταν τα 3/5 (60%) των εδρών του αντίστοιχου δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου. 

   Η αλλαγή  του εκλογικού συστήματος εξασφαλίζει και κάποιες πρόνοιες λειτουργίας της Αυτοδιοίκησης. Οι πρόνοιες αυτές αναφέρονται και στην ενίσχυση των θεσμών άμεσης κοινωνικής συμμετοχής, αλλά και σε πρακτικά ζητήματα κυβερνησιμότητας.

  Στην πρώτη περίπτωση οι θεσμοί  συμπεριλαμβάνουν και τις λαϊκές συνελεύσεις, τον συμμετοχικό προϋπολογισμό  και τα τοπικά δημοψηφίσματα αλλά και ενδιάμεσους θεσμούς πολιτικής καινοτομίας όπως η τοπική λαϊκή νομοθετική πρωτοβουλία, η πλατιά τοπική διαβούλευση και ο θεσμός των διερευνητικών επιτροπών. Στόχοι είναι: ο περιορισμός των δημαρχοκεντρικών περιφερειαρχοκεντρικών χαρακτηριστικών του συστήματος, η θέσπιση διαδικασιών πλατιάς κοινωνικής διαβούλευσης για την υλοποίηση των πολιτικών.

   Στη δεύτερη περίπτωση θεσπίζονται συγκεκριμένες πρόνοιες για το ζήτημα της «κυβερνησιμότητας» στην Αυτοδιοίκηση: Τα άρθρα 74, 77 και 189 του νόμου του Κλεισθένη 1 αποτελούν τις θεμελιώδεις διατάξεις που επιχειρούν να την εξυπηρετήσουν μετά την αλλαγή του εκλογικού συστήματος και την εφαρμογή της απλής αναλογικής. Σύμφωνα λοιπόν με το Άρθρο 74 παρ 10 «Αν κάποιο μέλος του δημοτικού συμβουλίου αρνηθεί ψήφο ή δώσει λευκή ψήφο, λογίζεται ως παρόν κατά τη συνεδρίαση, μόνο για το σχηματισμό της απαρτίας. Τόσο η άρνηση ψήφου, όσο και η λευκή ψήφος δεν υπολογίζονται στην καταμέτρηση θετικών και αρνητικών ψήφων. Τα μέλη του συμβουλίου που ήταν παρόντα κατά την έναρξη της συνεδρίασης και με την παρουσία τους υπήρξε απαρτία, ακόμα και αν αποχωρήσουν, λογίζονται ως παρόντα μέχρι το τέλος της συνεδρίασης, ως προς την ύπαρξη απαρτίας. Η απαρτία αυτή θεωρείται ότι συντρέχει για όλα τα θέματα που περιλαμβάνονται στην ημερήσια διάταξη της συνεδρίασης. Στην περίπτωση αυτή, για τη λήψη απόφασης για κάθε συγκεκριμένο θέμα, η απαιτούμενη πλειοψηφία δεν υπολογίζεται επί των πραγματικά παρόντων μελών κατά τη ψηφοφορία, αλλά βάσει του αριθμού των μελών που απαιτούνται για την απαρτία» Άρα για τις αποφάσεις του Δημοτικού συμβουλίου απαιτείται κατ’ ελάχιστον το 25% των εδρών να είναι θετικές οι ψήφοι. Η περίπτωση μπλοκαρίσματος της απόφασης δεν βγαίνει με λευκά ή παρόν. Εδώ ο νόμος αλλάζει και δεν θεωρούνται αρνητικές οι ψήφοι όπως στον Καλλικράτη.

   Το ίδιο σύστημα επιβάλλεται και στην λειτουργία της Οικονομικής Επιτροπής με το Άρθρο 77:«Λειτουργία της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής 1. Οι επιτροπές έχουν απαρτία, εφόσον τα μέλη που είναι παρόντα είναι περισσότερα από αυτά που απουσιάζουν. Οι επιτροπές συνεδριάζουν δημόσια και αποφασίζουν με την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων. Σε περίπτωση ισοψηφίας επικρατεί η ψήφος του προέδρου. Αν σε δύο συνεχείς συνεδριάσεις δεν επιτυγχάνεται απαρτία ή απόλυτη πλειοψηφία, αρμόδιο να λάβει απόφαση είναι το δημοτικό συμβούλιο.

   Τα δύο παραπάνω άρθρα σε συνδυασμό με το Αρθρο 189 δίνει τις δυνατότητες κυβερνησιμότητας. Στο κορυφαίο ζήτημα, στην διαδικασία, δηλαδή,  ψήφισης του προϋπολογισμού η συζήτηση και η ψηφοφορία διεξάγονται αναλυτικά μέχρι τετραψήφιου κωδικού αριθμού εσόδων και δαπανών και τυχόν αναπτύξεων αυτών, επί της εισήγησης της οικονομικής επιτροπής και επί εναλλακτικών προτάσεων. Στην συζήτηση ψηφίζονται χωριστά, όχι το σύνολο των κωδικών αριθμών, αλλά μόνο εκείνοι για τους οποίους υπάρχουν διαφωνίες και έχουν κατατεθεί εναλλακτικές προτάσεις. Σε περίπτωση που καμία πρόταση δεν συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών του δημοτικού συμβουλίου, τότε η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται μεταξύ των δύο πρώτων σε ψήφους προτάσεων και υιοθετείται η πρόταση με τις περισσότερες ψήφους χωρίς να έχει την πλειοψηφία των παρόντων. Το ίδιο σύστημα επιβάλλεται και στο Τεχνικό Πρόγραμμα:
    Είναι προφανές ότι με τον τρόπο αυτό επιχειρείται η αποφυγή του αδιεξόδου, που ενδέχεται να δημιουργήσει η αδυναμία επίτευξης απόλυτης πλειοψηφίας, λόγω των συσχετισμών των Δημοτικών Παρατάξεων.  Ωστόσο η απάντηση δε στο ζήτημα της «κυβερνησιμότητας» είναι πρωτίστως πολιτική και δευτερευόντως θεσμική και νομική, αφού ικανός και καλός τοπικός ηγέτης είναι αυτός που καταφέρνει να συνθέτει τις διαφορετικές απόψεις, να βρίσκει επιχειρήματα, να πείθει και να εξασφαλίζει τη στήριξη του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου. Το εκλογικό σύστημα, επομένως, θα μπορούσε να αποτελέσει απαρχή ενός νέου μοντέλου αυτοδιοίκησης που θα βασίζεται στην επιδιωκόμενη σύνθεση των απόψεων, στο διάλογο και στη συνεργασία προς όφελος των τοπικών κοινωνιών. Ακόμα και στην περίπτωση μπλοκαρίσματος θα μπορούσαν να καταφύγουν στις πρόνοιες  που δίνει ο Νόμος για την αποφυγή αδιεξόδου.

   Αυτά, όμως, δεν είναι στην κουλτούρα εκείνων που έμαθαν και αρέσκονται στην επιβολή μιας νόθας πλειοψηφίας και  απωθούν ότι έχει να κάνει με την κουλτούρα του διαλόγου, της πειθούς και των συνεργασιών. Έτσι χρησιμοποιούν την «κυβερνησιμότητα» ως πρόσχημα για να αλλοιώσουν τη βούληση των πολιτών και να παραπλανήσουν την κοινωνία. Μιλούν για τη «λαίλαπα της ακυβερνησίας» και επικαλούνται καταστροφές και πάθη για να επιβάλλουν το μοντέλο που τους βολεύει.

   Στρώνουν το έδαφος, δηλαδή, για τις αλλαγές που προαλείφονται με τη συνεργασία του νέου Υπουργού και την πλειοψηφία της ΚΕΔΕ. Τρεις  αλλαγές προαναγγέλλονται, μεταξύ άλλων,  που ουσιαστικά αλλοιώνουν τη λαϊκή βούληση,  γιγαντώνουν το δημαρχοκεντρικό και περιφερειαρχοκεντρικό  μοντέλο και αποδυναμώνουν σε επίπεδο «έγκρισης ασφαλτοστρώσεων» τα αντίστοιχα συμβούλια. Τρεις αλλαγές στα όρια της συνταγματικότητας… Συγκεκριμένα:

  1. Τρεις Επιτροπές, η Εκτελεστική, η Οικονομική Επιτροπή και η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής υποκαθιστούν στις τελικές αποφάσεις το δημοτικό συμβούλιο, όταν αυτό δεν εγκρίνει τις εισηγήσεις τους σε δύο διαδοχικές συνεδριάσεις. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 4, «όταν το δημοτικό συμβούλιο δεν εγκρίνει σε δύο διαδοχικές συνεδριάσεις του, που απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον 5 εργάσιμες μέρες – στην πρώτη συνεδρίαση με την απόλυτη πλειοψηφία του συνολικού αριθμού των μελών του δημοτικού συμβουλίου ή στη δεύτερη συνεδρίαση με τη σχετική πλειοψηφία των παρόντων μελών του -, τις εισηγήσεις της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής για τη λήψη απόφασης του δημοτικού συμβουλίου, και δημιουργείται κίνδυνος ζημίας των δημοτικών συμφερόντων, ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου αναπέμπει το θέμα στην επιτροπή που το εισηγήθηκε, η οποία λαμβάνει και τη σχετική τελική απόφαση». Τα μέλη των επιτροπών, στην πλειονότητά τους , επιλέγονται από τον δήμαρχο, από τις συμπράττουσες παρατάξεις ( 5 στους 7 ή 6 στους 9).

   2.Με Προεδρικό Διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του υπουργού Εσωτερικών (άρθρο 1) έπειτα από γνώμη της ΚΕΔΕ, καθορίζονται ανά κατηγορία δήμων οι αρμοδιότητες του δημοτικού συμβουλίου, της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, πέραν όσων αναφέρονται στον «Καλλικράτη».

  1. Επειδή σε 231 Δήμους επί συνόλου 332 οι δήμαρχοι δεν διαθέτουν πλειοψηφία, ο δήμαρχος που εξελέγη στον β’ γύρο των δημοτικών εκλογών ( άρθρο 8), μπορεί να συγκροτήσει σύμπραξη δύο ή ή περισσότερων δημοτικών παρατάξεων με κοινό πρόγραμμα και να ζητήσει από το δημοτικό συμβούλιο την έγκρισή του.

     Η απλή αναλογική, συνεπώς,  ή αλλιώς η Δημοκρατία στην κλίνη του Προκρούστη. Η αυτοδιοίκηση βρίσκεται σε κίνδυνο ακυβερνησίας!!!!Αυτό είναι το πρόβλημα:  Δεν είναι ούτε:

  • Η πρωτόγνωρη χρηματοδοτική της ασφυξία που αποτυπώνεται στους μνημονιακούς προϋπολογισμούς, όπου μειώνονται δραματικά οι θεσμοθετημένοι πόροι της αυτοδιοίκησης και το 2018  και το 2019. Δεν αποδίδονται στην Αυτοδιοίκηση ούτε το 50% των θεσμοθετημένων πόρων.
  • Το μνημονιακό Μεσοπρόθεσμο 2019-2023, το οποίο προβλέπει παγωμένους τους πόρους στην Αυτοδιοίκηση μέχρι το 2023, άρα συνέχιση της παρακράτησης.
  • «Το Παρατηρητήριο  Οικονομικής Αυτοτέλειας» που αντί να καταργηθεί, ισχυροποιήθηκε για να  παρακολουθεί με αυστηρό βλέμμα όλη την τετραετία κάθε βήμα, των δήμων και των περιφερειών για την εφαρμογή των νεοφιλελεύθερων μνημονιακών πολιτικών
  • Η μεταφορά αρμοδιοτήτων στους δήμους και στις περιφέρειες που φαίνεται να συνδέεται με τη λεγόμενη «λειτουργική και οικονομική αυτοδυναμία», δηλαδή τον κατακερματισμό, το δραστικό περιορισμό των επιδοτήσεων από τον κρατικό προϋπολογισμό και την παραπέρα εμπορευματοποίησή τους, τη διαχείριση – και όχι τη λύση – λαϊκών προβλημάτων. Ήδη κυοφορούν τέτοιες προτάσεις, όπως ΕΝΦΙΑ.
  • Τόσα και τόσα άλλα….

    Η αυτοδιοίκηση της κυβέρνησης του βουνού, η δρακογενειά των Δημάρχων των δύσκολων χρόνων για την πατρίδα μας και οι μετέπειτα  που έχουν αφήσει το αποτύπωμα τους στην αυτοδιοίκηση της πατρίδας μας δεν δικαιώνονται σήμερα, αλλά αντίθετα  η υποτίμηση του θεσμού της Αυτοδιοίκησης που υπάρχει όχι αδικαιολόγητα, εξαιτίας των φαινομένων αναπαράστασης των πολιτικών και της πολιτικής με την κεντρική σκηνή, έχει ως φυσικό αποτέλεσμα το τέλος ενός δυνάμει λαϊκού θεσμού. Και αυτό ακριβώς επιδιώκεται.

*ΣπύροςΤζόκας, πανεπιστημιακός, συγγραφέας και αντιπεριφερειάρχης δυτικού Τομέα Αθήνας (έως 31.8.20190

Μοιραστείτε το:
Tagged