Αντηλιακά: Πόσο αποτελεσματικά και ασφαλή είναι; Μύθοι και αλήθειες – Τι πρέπει να προσέξετε

Άνδρας-Γυναίκα Υγεία
Μοιραστείτε το:

Αδιαμφισβήτητη είναι η προστασία που παρέχουν τα αντηλιακά έναντι του καρκίνου του δέρματος, αφού η αποτελεσματικότητά τους έχει επιβεβαιωθεί από πλήθος μελετών. Υψηλής ποιότητας στοιχεία έχουν καταδείξει ότι μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης μελανώματος αλλά και άλλων καρκίνων του δέρματος. Επίσης, είναι αποδεδειγμένο ότι προστατεύουν από τη φωτογήρανση, τις ρυτίδες, τις δυσχρωμίες και τις τελαγγειεκτασίες, δηλαδή τη διόγκωση των αιμοφόρων αγγείων, τα οποία εμφανισιακά μοιάζουν με ιστό αράχνης. Μπορούν, όμως, να προκαλέσουν άλλα προβλήματα; Η απορρόφηση των χημικών στοιχείων που περιέχουν είναι επιβλαβής για την υγεία μας;

«Τα αντηλιακά περιέχουν χημικές ή φυσικές ενώσεις που εμποδίζουν την υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία είναι φως με μήκος κύματος μικρότερο από το ορατό. Τα χημικά φίλτρα απορροφούν υπεριώδη ακτινοβολία υψηλής έντασης (UVA1, UVA2 και UVB) και τη μετατρέπουν σε απορροφούμενη ενέργεια χαμηλότερης ενέργειας, όπως είναι η υπέρυθρη ακτινοβολία (δηλαδή θερμότητα). Τα φυσικά αντηλιακά φίλτρα αντανακλούν ή διαθλούν την υπεριώδη ακτινοβολία και δεν επιτρέπουν την απορρόφησή της», μας εξηγεί ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.

δρ Χρήστος Στάμου

Από την ανάπτυξη του πρώτου αντηλιακού το 1928 ο άνθρωπος αναρωτήθηκε για τις επιπτώσεις, αρνητικές και θετικές, που μπορεί να έχει στην υγεία. Η έρευνα που ακολούθησε τις επόμενες δεκαετίες επιβεβαίωσε τον σκοπό του, δηλαδή την προστασία από τα εγκαύματα, το μελάνωμα και άλλες μορφές καρκίνου του δέρματος, όπως ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και την πρώιμη μορφή του την ακτινική υπερκεράτωση. Ωστόσο, η συντριπτική πλειονότητα των μελετών έχει πραγματοποιηθεί  σε Καυκάσιους και γι’ αυτό δεν είναι γνωστό κατά πόσο αυτό ισχύει και για τις άλλες φυλές.

Απαραίτητη προϋπόθεση όλων των προστατευτικών ιδιοτήτων του, ωστόσο, είναι η σωστή χρήση του. Μελέτες έχουν δείξει ότι δεν εφαρμόζεται επαρκής ποσότητα αντηλιακού από τους καταναλωτές, οι οποίοι έχει βρεθεί ότι χρησιμοποιούν μόνο το 20% έως 50% της συνιστώμενης δόσης. Η ανεπαρκής αυτή εφαρμογή μπορεί να αντισταθμιστεί, βέβαια, από την εφαρμογή αντηλιακού με υψηλότερο δείκτη προστασίας.

«Η ποσότητα που πρέπει να εφαρμόζεται ανά χρήση θα πρέπει να είναι: 2 κουταλάκια του γλυκού σε κάθε πόδι, 2 στον κορμό, 1 σε κάθε χέρι και 1 στο πρόσωπο / λαιμό, τουλάχιστον 15 λεπτά την από την έκθεση στον ήλιο και 30 λεπτά πριν από το κολύμπι. Προσοχή πρέπει να δίδεται στα αντηλιακά σε μορφή σπρέι, γιατί υπάρχει κίνδυνος ανομοιογενούς εφαρμογής τους αφενός και αφετέρου δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς και δεν γνωρίζουμε τους πιθανούς κινδύνους στο αναπνευστικό σύστημα. Η επανάληψη της εφαρμογής του αντηλιακού δεν πρέπει να παραλείπεται όταν υπάρχει υψηλός κίνδυνος αφαίρεσής του, όπως μετά από σπορ, εφίδρωση, κολύμπι ή ντους, επαφή με ρούχα, πετσέτες ή άμμο. Όσον αφορά στον δείκτη προστασίας, όσο υψηλότερος είναι τόσο πιο αποτελεσματικό είναι το αντηλιακό στην αποτροπή ηλιακών εγκαυμάτων», διευκρινίζει ο δρ Στάμου.

Η χρήση του συνιστάται από την ηλικία των 6 μηνών, λόγω της πιθανότητας απορρόφησης των συστατικών του από τον οργανισμό. Μέχρι τότε ο έντονος ήλιος θα πρέπει να αποφεύγεται κατά το δυνατόν και το βρέφος να προστατεύεται με άλλα μέσα, όπως ομπρέλες, καπέλα και δροσερά ρούχα που καλύπτουν το ευαίσθητο δέρμα του.

Τι μπορεί να προκαλέσει, όμως, η απορρόφηση των συστατικών του από τον οργανισμό; Το 2019, μια μικρή τυχαιοποιημένη κλινική μελέτη, έδειξε απορρόφηση από τον οργανισμό 4 χημικών ενώσεων από τη χρήση αντηλιακών (οξυβενζόνη, αβοβενζόνη, οκτοκρυλένιο και ecamsule). Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν εφαρμόστηκε μέγιστη χρήση, για 4 συνεχόμενες ημέρες τα επίπεδα αυτών των ενώσεων στο αίμα υπερέβαιναν εκείνα που συνιστώνται από τις οδηγίες της Αμερικανικού Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων. Ωστόσο, τα οφέλη υπερτερούν των μέχρι σήμερα γνωστών κινδύνων. Για τον προσδιορισμό αυτών των κινδύνων και τη διεξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, για την πιθανότητα πρόκλησης βιολογικής βλάβης, απαιτούνται περαιτέρω μελέτες. Σε αντίθεση με τα χημικά αντηλιακά συστατικά, τα φυσικά αντηλιακά δεν απορροφώνται συστηματικά.

Η έρευνα για την επίδραση των συστατικών περιλαμβάνει και το ενδοκρινικό σύστημα. Μια ανασκόπηση διαφόρων μελετών που έχουν διεξαχθεί τόσο σε ζώα όσο και σε ανθρώπους, διαπίστωσε ότι τα υψηλά επίπεδα έκθεσης σε οξυβενζόνη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης συσχετίστηκαν με μειωμένο χρόνο κύησης αγοριών και μειωμένο βάρος γέννησης των κοριτσιών. Από μια άλλη μελέτη βρέθηκε μειωμένη γονιμότητα σε άνδρες όταν εκτέθηκαν σε βενζοφαινόνη-2 και 4-υδροξυβενζοφαινόνη. Και εδώ, όμως, η έρευνα είναι περιορισμένη και τα μέχρι τώρα στοιχεία δεν μπορούν να δώσουν ασφαλή συμπεράσματα.

«Το σίγουρο είναι ότι η χρήση αντηλιακών μπορεί να προκαλέσει διάφορα δερματικά προβλήματα, όπως ερεθισμό χωρίς εξάνθημα, ερεθιστική δερματίτιδα εξ επαφής και ακμή. Μπορεί επίσης να προκαλέσει αλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής και φωτοαλλεργική δερματίτιδα εξ επαφής. Γι’ αυτές τις  παρενέργειες κυρίως ενοχοποιούνται το οκτοκρυλένιο, η οξυβενζόνη και το μεθοξυκινναμωμικό οκτύλιο. Τα αντηλιακά με φυσικά φίλτρα είναι λιγότερο ερεθιστικά, ωστόσο κατά την εφαρμογή τους αφήνουν ένα λευκό υπόλειμμα στο δέρμα, γεγονός που τα κάνει λιγότερο ελκυστικά από τους καταναλωτές.

Σε γενικές γραμμές, η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία είναι άμεσα επιβλαβής και μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του δέρματος, αλλά τα αντηλιακά με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 30 μειώνουν τον κίνδυνο αυτό. Η χρήση αντηλιακών με φυσικές (ανόργανες) ενώσεις μπορεί να προστατεύσει το δέρμα και εν γένει τον οργανισμό αποτελεσματικά, χωρίς σοβαρές ανεπιθύμητες επιπτώσεις σε αυτόν, ούτε στο περιβάλλον.

Βέβαια, το αντηλιακό είναι μόνο ένας τρόπος προστασίας από την υπεριώδη ακτινοβολία και θα πρέπει πάντοτε να συνδυάζεται με χρήση πλατύγυρου καπέλου, αποφυγή έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία σε ώρες έντονης ηλιοφάνειας, παραμονή κατά το δυνατόν σε σκιερά μέρη και χρήση γυαλιών ηλίου. Φωτοπροστασία παρέχουν και τα ρούχα. Μεγαλύτερη προσφέρουν αυτά που είναι κατασκευασμένα από υφάσματα με πυκνή ύφανση, αρκεί να μην είναι τεντωμένα και βρεγμένα», καταλήγει ο δρ Χρήστος Στάμου.

——————-

Μύθοι και αλήθειες για τα αντηλιακά: Τι πρέπει να προσέξετε

Τι πρέπει να προσέχετε στα αντηλιακά;

Στην εποχή της εικόνας που ζούμε για τον περισσότερο κόσμο το μαύρισμα προσδίδει την λάμψη υγείας και ομορφιάς, στην πραγματικότητα όμως αποτελεί ένδειξη βλάβης του δέρματος από τον ήλιο και πολλούς μελλοντικούς κινδύνους να εγκυμονούν.

Και ενώ τα αντηλιακά αποτελούν ένα trend με μια τεράστια γκάμα εναλλακτικών επιλογών να κυκλοφορούν, λίγοι γνωρίζουν την ορθή χρήση τους και πως μας προστατεύουν!

Έτσι το αντηλιακό αποτελεί τον σημαντικότερο σύμμαχο απέναντι στον ήλιο και στα 2 είδη υπεριώδη ακτινοβολίας που φθάνουν στην επιφάνεια της γης.

H πρώτη είναι η UVA ακτινοβολία, που διεισδύει βαθύτερα στο δέρμα και επιδρά στους ινοβλάστες που παράγουν ελαστίνη και κολλαγόνο προκαλώντας την φωτογήρανση του δέρματος ενώ η δεύτερη είναι η UVB, που απορροφάται από την επιδερμίδα προκαλεί ηλιακά εγκαύματα στην συσσώρευσή της και μελλοντικά καρκίνο του δέρματος.

Τι είναι ο δείκτης SPF;

Ο δείκτης SPF συμβολίζει το βαθμό προστασίας που προσφέρει κάθε προϊόν απέναντι στις UV B υπεριώδεις ακτίνες του ήλιου.

Για την Ελλάδα τους χειμερινούς μήνες ένας δείκτης προστασίας SPF15 είναι ιδανικός ενώ τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω αυξημένης έκθεσης στον ήλιο ο δείκτης προστασίας SPF30 είναι απαραίτητος!

Μάλιστα πολλές φορές συστήνεται η χρήση αντηλιακών με δείκτη προστασίας SPF50 λόγω μη επαρκούς κάλυψης του σώματος ή χρήσης μικρής ποσότητας από τους Έλληνες.

Σε συγκεκριμένες επίσης κατηγορίες ατόμων όπως παιδιά, εγκύους, άτομα με φωτοευαισθησία, έντονο λευκό δέρμα ή ιστορικό καρκίνο του δέρματος ο δείκτης προστασίας SPF50 είναι αναγκαίος ! Αν και η προστασία μεταξύ SPF30 και SPF50 είναι μόλις 2% και μόνο αυτή αρκεί για να είμαστε πιο σίγουροι για την ηλιοπροστασία των συγκεκριμένων ατόμων!

Η UVA δεν αντικατοπτρίζεται στον δείκτη SPF γι’ αυτό θα πρέπει να επιλέγουμε αντηλιακό που να περιέχει προστασία και από αυτή την ακτινοβολία ενώ υπάρχουν πια και προϊόντα με προστασία ακόμα και στο ορατός φως σε άτομα με σοβαρές φωτοδερματοπάθειες.

Υπάρχει ημερομηνία λήξης των αντηλιακών;

Βεβαίως! Αν και οι περισσότερες εταιρείες συστήνουν αλλαγή τους κάθε 2-3 χρόνο με αναγραφή συγκεκριμένης ημερομηνίας στα προϊόντα τους συστήνεται από τους ειδικούς αλλαγή τους κάθε έτος καθώς η έκθεση τους σε έντονη θερμοκρασία το καλοκαίρι αλλοιώνει τα φίλτρα τους (οξειδώνονται) με αποτέλεσμα να χάνεται η προστατευτική τους δράση!

Τι καινούργιο προσφέρουν τα νέας γενιάς αντηλιακά;

Τα νεότερα αντηλιακά πέρα των φυσικών και χημικών φίλτρων που περιέχουν, έχουν ενσωματώσει μέσα σε αυτά οι καλλυντικές εταιρείες αντιοξειδωτικές ουσίες όπως βιταμίνη C & E, gingko biloba, πράσινο τσάι, φλαβονοειδή, σελήνιο προκειμένου να περιορίσουν τις ελεύθερες ρίζες που δημιουργούνται από την υπεριώδη ακτινοβολία στο δέρμα μας καθώς και υαλουρονικό οξύ για ενυδάτωση.

Είναι επικίνδυνες οι κρέμες μαυρίσματος;

Όχι, εφόσον δεν χρησιμοποιούνται κατά την διάρκεια της ηλιοθεραπείας. Ουσιαστικά είναι για σπιτική χρήση προκειμένου να ενισχυθεί η μελανογένεσης και να προετοιμαστεί το δέρμα στην έντονη έκθεση στον ήλιο.

Τα αυτοσχέδια αντηλιακά είναι ασφαλή;

Υπάρχει μια μόδα από bloggers και αισθητικούς που προτρέπουν τα κορίτσια να φτιάξουν τα δικά τους φυσικά αντηλιακά προκειμένου να αποφύγουν τα χημικά φίλτρα.

Έτσι δημιουργούνται σπιτικά αντηλιακά με μελισσοκέρι, λάδι καρύδας και αβοκάντου, βάμμα ιωδίου σε ανάμειξη με ελαιόλαδο, jojoba oil και άλλα πολλά έλαια τα οποία θεωρητικά σε συνδυασμό με φυσικά φίλτρα (ορυκτά) όπως το οξείδιο του ψευδαργύρου και το διοξείδιο του τιτανίου προσφέρουν συγκεκριμένους δείκτες προστασίας.

Η ασφάλεια των συγκεκριμένων αντηλιακών είναι αμφίβολη καθώς το μείγμα συνήθως δεν είναι ομογενοποιημένο, συνήθως δεν προστατεύουν στο ευρύ φάσμα των ακτινοβολιών ενώ δεν υπάρχουν μελέτες ότι τα συγκεκριμένα συστατικά προσφέρουν συγκεκριμένους δείκτες προστασίας! Πέρα από αυτό το λάδι που περιέχουν αυξάνει την απορρόφηση της ακτινοβολίας σε βαθύτερα στρώματα αυξάνοντας τον κίνδυνο για καρκίνο του δέρματος!

ΧΡΗΣΙΜΑ TIPS:

Υπάρχουν τα αντηλιακά με φυσικά φίλτρα (sunblock) που είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για παιδιά 6 μηνών έως 2 ετών και εγκύους και αντανακλούν πλήρως την ηλιακή ακτινοβολία.

Απαγορεύεται η έκθεση βρεφών κάτω των 6 μηνών στην έκθεση στον ήλιο και γι’ αυτό δεν υπάρχουν και τα αντίστοιχα προϊόντα στο εμπόριο

Επάλειψη των περιοχών του προσώπου και του σώματος 20 λεπτά πριν την έκθεση στον ήλιο και ανανέωση κάθε δύο ώρες.

Υπάρχουν και αδιάβροχα αντηλιακά αλλά θα πρέπει να αναγράφεται στο προϊόν επάνω στην ετικέτα του.

Πιο συχνές περιοχές ηλιακών εγκαυμάτων είναι τα πτερύγια των αυτιών και το κουτεπιέ επειδή συνήθως τα αμελούμε στην χρήση του αντηλιακού μας!

Πέρα της χρήσης αντηλιακών προιόντων είναι σημαντική για την ηλιοπροστασία του δέρματος η χρήση καπέλου , γυαλιών και λευκών ενδυμάτων για κάλυψη μεγάλης επιφάνειας του δέρματος.

Χρήση αντηλιακών ακόμα και σε περιπτώσεις χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D σε παιδιά. Το όφελος της ηλιοπροστασίας είναι πολύ σημαντικότερο από την παραγωγή της βιταμίνης D , η οποία μπορεί να προστεθεί με συγκεκριμένη διατροφή ή συμπληρώματα από το στόμα.

«Το δέρμα δεν ξεχνά …» ήταν το slogan μιας ενημερωτικής καμπάνιας για τον ήλιο στο παρελθόν κρούοντας τον κώδωνα για μελλοντικούς κινδύνους από μη ελεγχόμενη έκθεση στον ήλιο. Τα αντηλιακά σκευάσματα έχουν σκοπό την προστασία και όχι την αύξηση της έκθεσης στον ήλιο υπό την επήρεια τους!

Μοιραστείτε το:
Tagged